verbetering spreken, die in hoofdzaak te danken is aan de opzienbarende
ontwikkelingen in de elektronica.
Deze verbetering is begonnen met de ontwikkeling van de elektronische
klok - verder kwartsklok genoemd - die veel regelmatiger blijkt te lopen
dan het meest geperfectioneerde slingeruurwerk.
Bij deze kwartsklok wordt gebruik gemaakt van de eigenschap dat een
in speciale vorm geslepen kwartskristal, zodra het in trilling wordt ge
bracht, die trilling uitvoert met een zeer constante frequentie. Deze fre
quentie is meestal 100 kHz of I MHz en wordt langs elektronische weg
trapsgewijze gedeeld tot bruikbaarder frequenties (bv. 1000, 60, 50 Hz)
om een synchroon uurwerk of een chronograaf te sturen.
Men heeft door onderlinge vergelijking geconstateerd dat zelfs kwarts-
klokken niet ideaal zijn. Op den duur veranderen nl. de eigenschappen
van het kristal, waardoor de trillingsfrequentie ook gaat veranderen.
Deze veranderingen treden niet op als men het kristal op zeer lage tem
peratuur houdt, doch bij de hedendaagse klokken is aan deze voorwaarde
niet voldaan. Wat men echter wel in de praktijk doet: men vergelijkt
de frequentie van het kwartskristal periodiek met een frequentie die ont
staat bij het in trilling brengen van bepaalde moleculen of atomen. Zo
nodig corrigeert men de frequentie van het kwartskristal. De ijkfrequen-
tie is constanter dan die van het kwartskristal, doch is helaas niet geschikt
om als permanente „motor" voor een klok te dienen.
Deze grote verbetering in de klokconstructie veroorzaakte een aantal
verbeteringen in het overige instrumentarium want:
a. Men ging behoefte gevoelen aan een chronograaf, die tot op milli
seconden afleesbaar is. In Frankrijk en Zwitserland kwam men tot
goede oplossingen. Men laat de chronograaf synchroon lopen met de
kwartsklok, terwijl de waarnemingsmomenten in cijfers, dus direct af
leesbaar, op een papierstrook worden gedrukt.
b. Tevens ontstond behoefte aan verbetering in de methode om de klok
met een tijdsein te vergelijken. De klassieke coïncidentiemethode,
waarbij het aankomt op het beoordelen welke klokketik samenvalt
met een pip van het uitgezonden tijdsein, is in dit elektronische tijd
perk van weinig waarde meer voor primaire metingen.
Er zijn nu elektronische methoden gevonden waarmee het mogelijk
is om de klok met een tijdsein tot op minder dan een halve milli
seconde nauwkeurig te vergelijken.
132
