ook voor die op zand liggende, toegepast. De nauwkeurigheid der
metingen was ongeveer 1,4 mgal in de zwaartekrachtsverschillen met
De Bilt.
Na 1930 begonnen er andere toestellen voor de bepaling der zwaarte
kracht te komen, die de lange duur der slingerwaarnemingen, nodig om
de invloed van de tijdmetergang goed te kunnen bepalen, zouden kunnen
verminderen. Zij berustten op de gedachte de zwaartekracht met de
erdoor veroorzaakte vervorming van een elastisch systeem te meten. De
gedachte was al oudook reeds in de vorige eeuw probeerde men het, doch
toentertijd kende men nog geen materialen met een tot op een miljoenste
constante en reproduceerbare elastische vervorming bij gelijke belasting,
zodat deze methode toen nog onuitvoerbaar was. Voorzover het de
schrijver bekend is, is het eerste toes^l dat aan de eisen voldeed, het
Holweck-Lejay slinger apparaatje geweest, dat gemakkelijk transporteer-
baar was en waarvan de waarneming reeds in een half uur een nauw
keurigheid van 1 mgal opleverde als er tijdens het transport geen elastici-
teitsveranderingen van de veer optraden. Het bestond uit een omgekeerd
slingertje van ongeveer 10 cm lengte, steunend op een veer welke zó sterk
was, dat het slingertje met een periode van ongeveer 6 sec heen en weer
bewoog. Gaat men hiervan de theorie na, dan blijkt, dat men op deze
wijze het verschil van g en een voor dit slingertje constante elastische
grootheid van gelijke dimensie meet, welk verschil slechts enkele mgal
bedraagt. De nauwkeurigheid dezer meting behoeft dus slechts 1/10 000
van dit verschil te zijn om in het resultaat voor de zwaartekracht een
precisie van een fractie van een mgal te verkrijgen en zodoende kan de
waarneming kort van duur zijn en is het mogelijk als tijdmeter een stop
horloge te gebruiken.
Intussen was zich ook een andere groep als de geodeten voor zwaarte
krachtsbepalingen gaan interesseren. Voor prospectie maakten de olie
maatschappijen en andere lichamen reeds lang gebruik van torsie
balansen, waarmede men verschillende tweede orde differentiaalquo
tiënten van de zwaartekrachtspotentiaal meet, waaronder zich ook de
gradiënt in het horizontale vlak van de zwaartekracht bevindt. Naarmate
men zich echter voor grotere velden ging interesseren, kwam de behoefte
op een toestel te hebben om snel de zwaartekracht zelf met de benodigde
nauwkeurigheid te bepalen. Dit heeft er stellig toe medegewerkt, dat er
een vrij groot aantal elastische gravimeters werd ontwikkeld, waarbij de
139