te richten, zij het ook, dat daarbij dan m.i. de hoek waaronder men op het beeld waarneemt, bepaald wel enige betekenis krijgt. De ervaring heeft geleerd, dat men bij de loodrechte waarneming van de beelden in de instrumenten met mechanische projectie van deze grote helling der af beeldende stralenbundels weinig of geen hinder ondervindt. D. Instrumenten van het fotogoniometer-type. Gezien het feit, dat men reeds in een vroeg Stadium de fotogoniometer gebruikte om daaraan rich tingen naar beeldpunten te ontlenen en dat men daarnaast toen reeds geruime tijd werkte met de stereo-autograaf van Von Orel, waarin richtingen werden gerepresenteerd door de zijkanten van stalen linealen, lag de geboorte van dit type van instrumenten nogal voor de hand. Men behoefde slechts twee fotogoniometers te combineren en voor de oriën tering draaibaar te maken om het perspectiviteitscentrum en daarnaast de richting van de vizierlijn van de gebruikte kijker te doen representeren door een stalen lineaal of, indien dit gemakkelijker was, door twee line alen nl. één voor de projectie op het *,jy-vlak en de andere voor de helling van de kijker, ten opzichte van dit *,jy-vlak. Zo ontstond Hugershoff's autokartograaf. Zo werkte men ook in Frankrijk, waarbij tenslotte Poi- villiers niet de helling tegenover het xy-vlak doch de projectie van de kijkerrichting op het y,z-vlak invoerde. Het grote voordeel van het fotogoniometer-type is dat men het Porro- Koppe-systeem kan toepassen en met een op oneindig scherp gestelde kijker geen enkel probleem van dieptescherpte e.d. meer te overwinnen heeft. Bij deze typen van instrumenten ziet men tot heden geen compensatie plaat toegepast, ook niet daar waar men opnamen wil verwerken, afkom stig van camera's met andere vertekening. Ook hier heeft men dus een pseudo-Porro-Koppe-systeem, doch anders dan in de Stereoplanigraaf. In beginsel wordt bij dit type de compensatieplaat gebruikt in het foto- afdruk- of fotoprojectie-apparaat, waarin de diapositieven worden ver vaardigd. Heeft Poivilliers de klassieke gedachte het zuiverst vastgehouden, daar naast zien wij in Nistri en in de Thompson Watts plotter een paar varia ties. In de Nistri Fotostereografo Beta II heeft men de richtlijn van de collimator in de straalstang ingebouwd. Het meetmerk zelve is een licht punt, waarvan een virtueel beeld op een afstand van 6 m wordt waarge- 167

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1960 | | pagina 168