overige technische mogelijkheden van de handmachine hebben tot het
ontstaan geleid van fraaie rekenmethoden, zoals het instellen van een
rechte op de machine en de methode van Elling voor de oppervlakte
berekening uit coördinaten.
Eenzelfde verschijnsel zien we zich voordoen bij de rekenautomaten. Zo
maakt men b.v. bij de tafelrekenmachines veelal gebruik van methoden
met veel tussentijdse controles, dit om te voorkomen dat men, aan het
einde van de berekening gekomen, moet constateren dat men de gehele
berekening moet herhalen, omdat er ergens tussen begin en eind een fout
moet zijn gemaakt. Maar bij de rekenautomaat is de mogelijkheid van
veel tussentijdse controles van veel geringer belang, omdat de reken
automaat over het algemeen veel minder fouten maakt dan de mens.
Een ander verschijnsel dat we kunnen waarnemen, is, dat de moderne
rekenhulpmiddelen invloed uitoefenen op de vorm en uitvoering van
reeds langer bestaande machines. Zo heeft de ontwikkeling van de
elektronische rekenmachine tot gevolg, dat er een markt ontstaat voor
geheel nieuwe typen tafelmachines. Er komen de laatste tijd elektrische
tafelmachines in de handel, die de resultaten van een berekening des
gewenst rechtstreeks in een band ponsen. Deze band kan dan zonder
meer in de rekenautomaat worden ingevoerd. De resultaten behoeven
dus niet eerst te worden opgeschreven, om daarna te worden geponst,
hetgeen een aanzienlijke tijdsbesparing betekent en een veel grotere
zekerheid verschaft.
Maar ook afgezien van de invloed van de rekenautomaat is het gebied
van de tafelrekenmachines in volle ontwikkeling. Dit is niet alleen een
gevolg van de voortdurende verruiming van de technische mogelijk
heden, maar ook van de eisen die aan de machines worden gesteld. Deze
eisen zijn immers in vele opzichten geheel anders dan voorheen.
In de dertiger en veertiger jaren werd bij vele landmeetkundige diensten
de Brunsviga 13Z/18 gebruikt, de bekende zwarte machine, meestal
voorzien van een tekenknop. Voor die tijd was dit type machine het
meest ideale. Het is nu echter reeds lang van de markt verdwenen. Alle
modellen van Brunsviga zijn thans uitgerust met een kubeerinrichting.
Het model Brunsviga 20 bezit bovendien een splitsbaar resultaatregister.
Beide voorzieningen verruimen de mogelijkheden aanzienlijk. Het is
niet meer nodig van een negatief getal de tiendelige aanvulling terug te
lezen. Gedurige produkten kunnen worden berekend. Zelfs kunnen twee
174
