dan elke andere handmacliinc geschikt voor landmeetkundig werk.
veeltermen op de machine worden berekend en daarna op elkaar ge
deeld zonder het noteren van tussenresultaten. De Brunsviga 20 is meer
Figuurlijk gesproken vergroeit een goede rekenaar met zijn handreken
machine. Ze is als het ware een verlengstuk van zijn handen geworden.
De handrekenmachine is bovendien kwalitatief goed en, vooral bij alge
braïsch rekenen, bijzonder overzichtelijk. Elke verkeerde omwenteling
kan onmiddellijk worden hersteld. Dit kan bij de elektrische machine
niet. Daar brengt het herstellen van een gemaakte fout in samengestelde
berekeningen vaak zulk lastig denkwerk met zich mee, dat de rekenaar
het veiliger oordeelt maar opnieuw te beginnen. De prijs van een elek
trische rekenmachine is vier- a vijfmaal die van een handmachine. Het
zelfde geldt voor de onderhoudskosten. De veel ingewikkelder constructie
maakt dat de elektrische machine meer kans op storingen heeft dan de
handmachine.
De handrekenmachine heeft echter ook nadelen, en deze worden groter
naarmate de tijd voortgaat. De machine werkt langzaam en is dus voor
omvangrijk rekenwerk minder geschikt. Bovendien moet ze met de rech
terhand bediend worden. Vele moderne berekeningen, zoals matrix-
vermenigvuldiging en -inversie kunnen met de handmachine niet vlot
worden uitgevoerd.
Een voordeel van de elektrische machine, dat niet direct voor de hand
ligt, maar naar ons gevoel zeer belangrijk is, is dat de elektrische reken
machine de rekenaar omgeeft met een rustige sfeer. Bij een vermenig
vuldiging stelt hij beide factoren op de machine in, controleert de in
stelling, bepaalt dan het teken van het produkt en drukt daarna op de
positieve of negatieve vermenigvuldigingstoets. Bij de handrekenmachine
ligt dit toch anders. Elke rekenaar weet hoe na vele jaren ervaring de
cijfers in het omwentelingsregister rood worden als ze wit hadden moeten
blijven, doordat de tekenknop per ongeluk een verkeerde stand had.
Een gevolg hiervan is dat vele berekeningen, ook al zijn ze niet omvang
rijk, beter op een elektrische rekenmachine kunnen worden uitgevoerd.
Met name geldt dit voor de berekeningen die voortvloeien uit de moderne
waarnemingsrekening, zoals het inverteren van matrices en het bereke
nen van eigenwaarden. Deze en andere overwegingen hebben er toe ge
leid dat in de afgelopen jaren de belangstelling, ook van de geodeet,
steeds meer uitgaat naar de elektrische rekenmachine.
175
