oorsprong op Rhodos, het voornaamste handelscentrum van die tijd.
Eratosthenes vulde het assenkruis aan tot een net van vierhoeken.
Ptolemaeus was de kartograaf, die zijn stempel op de kartografie drukte
omstreeks het begin van onze jaartelling. Zijn invloed was zo sterk, dat
men zelfs tot omstreeks 1500 gebruik maakte van zijn arbeid.
De kruistochten veroorzaakten een kleine opleving en ook de uitbreiding
van de handel omstreeks de jaren 1100 had een gunstige invloed op de
gen van kaarten besteed. De grote ontdekkingsreizen van Bartholomaeus
Diaz, Columbus en Vasco da Gama werden nog steeds aangegeven op
kaarten van Ptolemaeus. Zo ontstond langzamerhand een kaart waarop
alle werelddelen, echter zonder de poolgebieden, waren aangegeven.
De uitvinding van de drukkunst zorgde voor een mogelijkheid tot ver
menigvuldiging van de kaartwerken. De kopergravure en de houtsnede
openden de mogelijkheid om lijnen en teksten in druk te brengen.
Bij de grote opleving, die er in de kaartvervaardiging als gevolg daarvan
kwam, speelden de bewoners van de noordelijke en de zuidelijke Neder
landen een grote rol. Dit was, gezien de belangrijke plaats die zij innamen
op het gebied van de zeevaart en de handel, geen wonder.
De aandacht voor meer nauwkeurigheid in de kaarteringen groeide even
eens. Het was Frisius uit Dokkum die de gedachte opperde het verschil
in lengte tussen twee plaatsen te bepalen met behulp van het uurwerk.
De grote kartograaf Gerhard Kremer (Mercator) was echter nog niet
overtuigd van de meetkundige nauwkeurigheid van zijn kaarten.
Hij schreef bij één van zijn zeekaarten:
,,Als U van de ene haven naar de andere wilt varen moet U de
rechte lijn op deze kaart nauwkeurig volgen. De lengte van de
lijn behoeft niet juist te zijn. U kunt eerder of later aankomen dan
U verwacht, maar komen doet U er zeker."
Andere grote namen uit dezelfde periode waren Hondius, Ortelius,
Blaeu, Doncker en Nicolaas Visscher.
De kartografie raakte hierna sterk in verval; pas in de Napoleontische
tijd zien we weer een opleving. Zoals op zovele takken van de techniek,
had en heeft (helaas) ook oorlogvoering een sterk stimulerende invloed
op de kartografie. De behoefte aan kaarten doet zich in tijden van oorlog
sterk gevoelen.
In Nederland werd in de Napoleontische periode de eerste stoot gegeven
183
