lijk programma verzekert een behoorlijke verdeling der hoogtelijnen in
azimut; het laat bovendien toe de zon in een zo hoog mogelijke stand
waar te nemen en zodoende de invloed van de onnauwkeurigheid op de
waarde van de straalbreking zo goed mogelijk te vermijden.
Onderzoeken wij nu de gebruikte toestellen en hun gedraging in Ant
arctica.
a. Theodoliet
Van al de gebruikte theodolieten geven we de voorkeur aan de Wild T 3.
Op het eerste gezicht schijnt het verkeerd in de poolstreken een toestel
voor eerste orde te gebruiken; in die streken wordt immers niet die nauw
keurigheid van waarneming gevergd die in bevolkte streken geboden is.
Evenwel is een teveel aan nauwkeurigheid nooit schadelijk voor zover
men niet in „valse nauwkeurigheid" vervalt. Anderzijds, in vergelijking
met de T 2, biedt de T 3 het voordeel, de beperking toe te laten van het
aantal zetten, vereist voor hoekbepalingen. Het gevolg hiervan is een
tijdsbesparing in de waarnemingen hetgeen, gezien de grote koude, niet
te verwaarlozen is.
Afgezien van de nauwkeurigheid heeft de T 3 op de T 2 nog dit voor: zijn
grotere afmetingen laten een gemakkelijker behandeling met verkleumde
handen, ja, zelfs het werken met handschoenen toe. Deze laatste factor
sluit het gebruik van de theodolieten van kleine afmetingen volledig uit.
Een groot nadeel van de T 3 is zijn groot gewicht (17 kg). Voor raidsin
de bergen is het dus raadzaam zich van een T 2 te voorzien.
Het contact met een zeer koude (vanaf 10°) metalen massa geeft een
onaangenaam gevoel van verbranding. Het is niet zeldzaam dat de huid
van de vingers aan de metalen schroefkoppen van de theodoliet blijft
plakken. Wenselijk ware het deze metalen schroefkoppen door bakelieten
te vervangen of ze te overtrekken met een dunne plastieklaag. Wij hebben
dit euvel verholpen door die koppen met kleefpleister te omwikkelen.
Het instellen van de theodolietkijker is bijzonder moeilijk wanneer men
zich op die onmetelijke witte zuidpoolhoogvlakte, zonder merkpunten,
bevindt. Het ware wenselijk de instelring van een afstandschaal, of ten
minste van een index voor instelling op oneindig, te voorzien.
Het aanslaan van de kijkers bij grote koude komt vaak voor. De adem
224
