plaatsen; het kwik zou er immers kunnen uitlopen. Het windeffect is zo
goed als afwezig, doordat de compensator zich binnen het kijkerlichaam
bevindt.
De oude automatische instrumenten misten vooral de nauwkeurigheid,
welke met het normale waterpasinstrument (kijker plus niveau) bereikt
kon worden. De automatische instrumenten van na 1950 behoeven in
dit opzicht niet voor normale instrumenten onder te doen; zij verdringen
zelfs in toenemende mate de normale nauwkeurigheidswaterpasinstru-
menten.
3 De hoogtemeting
De voor metingen in de richting van de verticaal gebruikte instrumen
ten zijn baken en barometers.
3.1 BakenMeestal houten latten met een schaalverdeling in cm of
halve cm. Voor nauwkeurig werk is de verdeling vaak aangebracht
op een strook invar (nikkelstaai met praktisch te verwaarlozen uitzettings
coëfficiënt). Een doosniveau is aanwezig om de baak in de richting van
de verticaal te kunnen houden.
3.2 BarometersMet de barometer wordt in beide te vergelijken punten
het gewicht van de boven het punt aanwezige luchtkolom gemeten.
Het verschil van deze gewichten is dan het gewicht van de luchtkolom
tussen de niveauvlakken der beide punten. Men heeft verschillende
typen barometers, die allen zijn terug te brengen tot het principe van de
balans.
Bij de kwikbarometer wordt de druk van de luchtkolom in evenwicht
gebracht met de hydrostatische druk in een kwikkolom, bij de aneroïde
met de spankracht van een veer. In de statoscoop vergelijkt men de
luchtdruk met de druk in een met gas gevuld vat dat op constante tem
peratuur wordt gehouden (gasveer). Een aardige oplossing vinden we
in de kookbarometer, waarbij de temperatuur van kokend water (via
de daaruit volgende dampspanning) een maat is voor de luchtdruk.
4 Gecombineerde waterpassing en hoogtemeting met behulp van de theodoliet
Met de theodoliet kan men hoeken meten
a. in een vlak gaande door de verticaal van de standplaats (verticale
81
