168 id 1. In de vorige eeuw en in het begin van deze eeuw ging men ervan uit, dat wanneer men een mens kennis en inzicht verschaft van de zaken, hij vanzelf datgene zou doen wat economisch en materieel het beste voor hem is. Het ging in die tijd alleen maar om de mensen wat te leren, maar niet om hen te vormen. De landbouwvoorlichtingsdienst die deze wijze van voorlichting heeft toegepast heeft inderdaad succes gehad, maar vele boeren heeft men toch niet kunnen bereiken. Er zijn echter nog meerdere factoren die het economisch handelen van de mens bepalen. ad 2. Het gedrag van elk mens is een resultaat van zijn opvoeding (thuis en op school) en van zijn milieu. Wanneer door de opvoeding en door het milieu een bepaalde levenshouding is verkregen, zal men deze niet gemakkelijk wijzi gen, vooral dan niet, wanneer men verbonden blijft met het milieu waar men is gevormd. Door deze levenshouding ontstaan opvattingen en normen ten opzichte van geestelijke en materiële zaken, welke in vele gevallen zwaarder wegen dan materieel en geldelijk voordeel. ad 3. Het voorgaande gaat groter gewicht in de schaal leggen, wanneer de mensen met een zelfde levenshouding, zelfde gedrag, leven in groepen, b.v. gezin, kerkgenootschap, dorp, gemeente enz. Men kan zijn gedrag dan niet wijzigen zonder dat de groep als geheel er zich mede bemoeit. Men moet zich aanpassen aan het cultuurpatroon" van de groep, indien men tot de groep wil blijven behoren. Groepsgenoten hebben vele mogelijkheden (sociale controle) om een medelid te laten voelen, dat hij zijn sociale rol wel of niet op de juiste wijze vervult. De middelen die hiervoor beschikbaar staan zijn o.a. beloning, lof, erkenning, nabootsing, maar ook spot, laster, kritiek, links laten liggen, enz." (5-blz. 28). Een groep heeft meestal één of meer leiders. Leiders door hun status of hun prestige; vooral deze laatsten hebben veel invloed. Er is tevens het onderscheid tussen formele en informele leiders. B.v. in een vereniging, waarbij de formele leider de voorzitter moet zijn, maar een ander lid eigenlijk de gang van zaken bepaalt. In het voorgaande zijn enkele facetten genoemd, die het gedrag van de mensen bepalen. Verder heeft men nog rekening te houden met de persoonlijke karak tertrekken van de mens. Dit geheel kan zoveel weerstanden oproepen, dat maar

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1965 | | pagina 165