79
wel enige moeilijkheden aan verbonden die samenhangen met de waarnemings
nauwkeurigheid van de reflectietijden en de doorwerking hiervan op de nauw
keurigheid van de berekende snelheden. Waar dit mogelijk is, past men voor
de bepaling van de snelheidsverdeling dan ook een andere methode toe, waarbij
men een speciaal geconstrueerde seismometer in een diepboring laat zakken
en de voortplantingstijden bepaalt van een schietpunt aan de oppervlakte tot
deze seismometer.
Zwaartekrachtsmetingen
Evenals de seismische waarnemingen, worden zwaartekrachtsmetingen bijna
uitsluitend toegepast voor het onderzoek naar de geologische structuur van
het onderzochte gebied en slechts bij uitzondering voor de directe opsporing
van een mineraal.
De mogelijkheid van deze toepassing berust op het feit, dat verschillende geo
logische lagen dikwijls verschillende soortelijke massa's hebben. De overheer
sende tendens hierbij is, dat diepere lagen een hogere soortelijke massa hebben
dan ondiepere lagen. Waar dit het geval is, is een opwelving van de geologische
lagen equivalent met een dichter bij de oppervlakte komen van zwaardere lagen.
Hierdoor ontstaat een toename van de zwaartekracht, een „zwaartekrachts-
hoog", dat bij de metingen kan worden waargenomen.
De hierboven beschreven ongelijkmatigheden in de massaverdeling in de aard
korst zijn uiteraard klein in verhouding tot de massa van de gehele aarde.
Hiermee komt overeen dat de zwaartekrachtsfluctuaties, die zij veroorzaken,
slechts een zeer kleine fractie uitmaken van de totale waarde van de zwaarte
kracht. Voor het waarnemen van deze kleine fluctuaties zijn zeer nauwkeurige
instrumenten nodig. De nauwkeurigheid van zwaartekrachtsmetingen met mo
derne instrumenten bedraagt ongeveer één micronewton per kilogram, dus
ongeveer een tienmiljoenste gedeelte van de totale waarde van de zwaartekracht.
Wat betreft de samenhang tussen de zwaartekrachtswaarden en de geologische
structuur van de ondergrond werd reeds opgemerkt, dat de soortelijke massa
van de lagen in de regel met de diepte toeneemt, zodat een opwelving van de
lagen zich manifesteert als een zwaartekrachtshoog. Maar het verband tussen
zwaartekracht en geologie bevat nog wel enkele aspecten, die de samenhang
