144
ENKELE PROVOCERENDE PAEDAGOGISCHE OVERPEINZINGEN
De laatste jaren woeden aan onze universiteiten en hoge
scholen discussie en zelfs polemiek over aard en inhoud
van het onderwijs en de structuur waarin het zou moeten
functioneren. Hier en daar lijdt het wetenschappelijke
productie-apparaat daardoor aanmerkelijke democrati-
seringsverliezen, als iemand bereid is te begrijpen wat
ik bedoel. Nu reeds is duidelijk dat, mede door het nood
zakelijke compromis-karakter, de binnenkort te realiseren
structuurwijzigingen buiten de zwijgende meerderheid
weinigen zullen kunnen bevredigen.
Daarom zou het enig nut kunnen hebben op een heel
ander vlak suggesties aan de hand te doen die, in concreto
omgezet in uitvoerbare maatregelen, het zgn. wetenschap
pelijk onderwijs meer dan thans het geval is zouden
kunnen doen beantwoorden aan een serie moderne ob
jectieve doelstellingen. Tot die serie behoort de ontwik
keling van een methode van critisch, fundamenteel
denken, die in principe op elke denkbare materie kan
worden aangesloten, zeker niet in de eerste plaats op het
min of meer door het toeval bepaalde specialisme. Met
critisch" wordt vooral niet bedoeld ,,krities", dat enkele
pressiegroepjes in hun respectieve alternatieve vaandels
hebben geschreven. In die kritiese kringen staat zelf-
critiek niet in hoog aanzien en wordt slechts, veelal op
intolerante en arrogante wijze, het alternatief voor de
bestaande stelsels aangeboden of geëist.
Ter bevordering van het gewenste critische denken dient
m.i. zowel het object van studie als de wijze van presen
tatie geheel opnieuw te worden samengesteld en gesys
tematiseerd. Er heeft zich immers een hardnekkige traditie
ontwikkeld, die een negatieve invloed heeft, óók op de
docenten. In vorige decennia of zelfs eeuwen is materiaal
bijeengebracht, dat tezamen de hoedanigheid van ,,vak"
heeft gekregen. Latere generaties docenten hebben zich
D. L. Rodrigues Lopes