28
de arbeidsgelegenheid, een probleem dat de samenleving
zich niet kan permitteren te laten bestaan. Dan wordt
de steun van de overheid ingeroepenzij moet zorgen
dat de arbeidsgelegenheid bestendigd wordt. De vraag,
overigens misschien een theoretische vraag, of überhaupt
deze vorm van scheepsbouw nog een zinvolle plaats
heeft in onze economie, wordt niet gesteld. Er schijnt
een imperatief te zijn: Dit bedrijf moet behouden blijven
terwille van de arbeidsgelegenheid. Daardoor wordt de
overheidssteun deel van de planning van het bedrijfs
leven. De ondernemer kan zijn gang gaan; wordt het op
een gegeven ogenblik moeilijk, dan zal de overheid toch
moeten inspringen vanwege de arbeidsgelegenheid.
Het wezenlijke probleem van Mannheim blijft desondanks
bestaan: Hoe kan aan de samenleving de mogelijkheid
gegeven worden de activiteiten van de eigen leden te
richten op de realisering van de gemeenschappelijk ge
wilde doelstellingen.
Mannheims oplossing heelt twee aspectenin de eerste
plaats spreekt hij van planning, planning for freedom
wij moeten komen tot een plan dat het gehele leven
omvat en dat bepaalt welke doeleinden over een aantal
jaren nagestreefd zullen moeten worden en waarop de
activiteit van de delen en individuen gericht moet worden.
Eigenlijk een soort van planning analoog aan de plan
ning van het bedrijfsleven. In de tweede plaats neemt hij
de grote vraag van de planning op: wie moet plannen.
Hij staat hier voor de moeilijkheid die hij in eerdere
werken, gewijd aan de sociologie van het kennen, heeft
behandeld: dat het denken van verschillende groepen
eenzijdig is en dat belangen, met name klasse-belangen
het denken bepalen en het daarom onmogelijk is om met
mensen die allemaal uit hun eigen richting denken tot
gemeenschappelijke opvattingen te komen. Datgene
waarop het in deze simplistisch voorgestelde gedachten-
gang aankomt is dat aldus de gedachte ontstaat dat de
grote ideeën voor de planning geleverd zullen moeten
worden door een aparte groep: de „Freischwebende
Intelligenz". De intelligentsia moet de doeleinden voor de
planning formuleren.
