29
Met beide aspecten van Mannheims denken moet reke
ning gehouden worden ook al blij ft de benadering te
partieel om het eigenlijke probleem aan te geven.
Allereerst, een samenleving heeft natuurlijk behoefte aan
geestelijk leiderschap.
Men komt echter tot een valse voorstelling als men het
voorstelt alsof een kaste, die ontheven is aan de ver-
worteling der gewone stervelingen met de directe
maatschappelijke realiteit en in staat is vanuit de hoogte
van een standpunt boven alle partijen objectief te oordelen,
een soort van verheven denken zou moeten ontwikkelen.
Geestelijk leiderschap is nodig maar geestelijk leiderschap
dat niet de mensen in hun passiviteit laat maar dat de
mensen, de grote massa van mensen, brengt tot mee
denken, een leiderschap dat leiding geeft niet in de zin
dat het het denken bepaalt maar in de zin dat het tot
denken oproept en tot denken stimuleert.
Ook de idee van planning is een wezenlijk onderdeel van
een activiteit die het geheel moet ontwikkelen om zijn
eigen leven te richten. Dit moet dan echter zo gezien wor
den dat men telkens en telkens de doelstellingen concreet
moet maken in bepaalde plannen, maar in de weten
schap dat men niet de gevangene mag worden van één
plan, dat het plan wordt.
Het Franse woord voor planificatie, progr animation"
lijkt mij geschikter. Daarin ligt de associatie met een
gedachtengang van een voortdurende reflectie op de
doelstellingen voor de planning, om, zo nodig, de planning
telkens te wijzigen en te modificeren: de geestelijke
creativiteit mag niet aan banden worden gelegd
Vatten wij nu samen, om tot onze conclusies te komen.
De reflectie op Cornte leert ons dat een oplossing niet
gezocht kan worden in een beperking van de speciali
satie. Als Cornte niet uit het probleem komt is dit omdat
hij nog denkt in termen van een synthese die door
individuele wetenschappers gerealiseerd moet worden.
De synthese moet op een andere weg gezocht worden
De weg van de gemeenschap die niet alleen samen-
werkingsgeheel moet zijn maar ook een samendenkend
geheel. Zij moet als geheel en daarbij moet de ge-
