57
waarbinnen dezelfde problematiek heerst. Om de zaak
rond te maken hangt de toestand in de subsystemen af van
de toestand of verwachte toestand van het omvattende
systeem. Alles is gecorreleerd met alles. Valt er eigenlijk nog
iets te besturen? Het antwoord op deze vraag hangt
af van het antwoord dat een aantal individuele mensen
op deze vraag geven. Het is een extreem geval van de
zgn. self-fulfilling prophecy" die binnen de futurologie
bij meerdere gelegenheden een rol kan spelen. Het feit
dat een voorspelling invloed kan hebben op de gang
van zaken houdt in dat de futurologie niet vrijblijvend be
oefend kan worden, zelfs niet als haar ambitie niet verder
gaat dan het schetsen van een aantal mogelijke toekomsten.
Dit heeft verschillende gevolgen.
Op de eerste plaats het ontstaan van een nieuwe weten
schap ,,futurolonomie" die zich bezig gaat houden met
het onderscheiden van een aantal futurologieën en deze
gaat classificeren en rubriceren naar doelstelling en
enige andere criteria. Op de tweede plaats wordt de futu
rologie op haar beurt een pion in het manipulatie-proces
dat besturen onmogelijk maakt. De kat heeft voor de
zoveelste maal haar eigen staart in de bek.
Om futurologie te bedrijven moeten er vrijheidsgraden
gecreëerd worden. In de praktijk ziet men dan ook dat
er correlaties tussen grootheden genegeerd worden.
Als criterium voor het al dan niet negeren geldt de mate
waarin de grootheden elkaar beïnvloeden en de scheiding
zal bij voorkeur daar gelegd worden waar een discon
tinuïteit optreedt in de mate van beïnvloeding. Hoe groter
deze discontinuïteit, hoe realistischer het model. Een
moeilijkheid is dat de invloed waar we over praten voor
een groot deel direct of indirect uitgeoefend wordt door de
mens. De wensen die deze heeft en de krachten die hem
ter beschikking staan veranderen in de tijd. Het is daarom
niet verwonderlijk dat de aandacht van de futurologen
zich onder de naam Technological forecasting" hoofd
zakelijk op deze factoren gericht heeft.
Dezelfde noodzaak tot technological forecasting maar
vanuit een ander gezichtspunt doet zich voor in de op
lager niveau gelegen subsystemen waar mensen hun
