76
narcis, peperboompje, slangenwortel, sleutelbloem,
vogelmelk, wilde anjersoorten, wilde hyacint, zonnedauw,
zweedse kornoelje en vele andere. (Vergelijk boek 15 in
de bibliografie.)
De Nederlandse geodeet helpt bij wegenaanleg, ruilver
kavelingen, bedijkingen: van oudsher godsvruchtige
werken, maar is dat meer dan een halve troost als we het
zoveelste karakteristieke landschap zien verdwijnen?
Uiteraard zijn zulke activiteiten doodonschuldig verge
leken met die van andere geodeten die, bewust of onbewust,
werken aan luchtvaartkaarten voor napalmbombarde
menten. Waar begint de slechtheid? Waar verlaat men,
ongemerkt soms, het bekende smalle pad? Volgens een
bepaalde redenering is de verantwoordelijkheid voor de
huidige Amerikaanse oorlogsmisdaden groter bij een
ingenieur van Dow Chemical dan bij een lector in de
cartografie die weigert een gulden aan de medische hulp
voor Vietnam te geven. Hier staat tegenover dat Dow
Chemical (misdadig napalm producer voor wie het niet
weet) ook onschuldig magnesium voor de grafische in
dustrie maakt. En dat een Dow ingenieur (of arbeider)
zijn medeplichtigheid alleen kan beëindigen door zijn
broodwinning op te geven, terwijl een ander (zoals ik)
zijn geweten kan sussen met handtekeningen, een enkele
demonstratie en wat geld, zonder zijn eigenlijke morele
plicht te doen.
De vraag is uiteraard, bij al deze Verschrikkelijk Moeilijke
Dingen, waar de grens ligt. Bij het doodspuiten van de
blauwe kiekendief en de wilde orchideeën, bij het verpesten
van het Geestmerambacht, het verzieken van de Wadden
zee? Of pas bij het braden van een miljoen vietnamezen
(arabieren, israeliërs, chinezen, amerikanen)?
Dat moet iedereen voor zichzelf uitmaken, heet het dan
slijmerig en ontwijkend. Dat is maar tot op zekere hoogte
waar. We moeten onszelf en anderen (zelfs al zijn het
chinezen of koolwitjes) wel degelijk beschermen tegen
mensen die geen enkele grens zien en geneigd zijn zonder
enig bedenken (of met enig bedenken) alles uit te roeien
wat ze in een bepaalde economische of politieke context
niet gelegen komt.
