81
ten kunnen zijn vastgelegd. De cartograaf is dus wat
we een geo-graficus zouden kunnen noemen. Een kaart
is zowel een ambachtelij k-industrieel produkt als een
taal, een communicatiemiddel. De eerste functie van een
kaart is mededeling, informatie.
Zolang de kaart blijft wat hij nu is: een onvervangbaar
expressiemiddel op een groeiend aantal gebieden (en dat
is iets anders dan een aardige illustratie) is het uiteraard van
belang dat kaarten zo goed mogelijk gemaakt worden.
Wat is goed? Op gevaar af geheel misverstaan te worden
door lezers die op de hoogte zijn van mijn esthetische
preoccupatie, wil ik als antwoord graag deze stelling
voorleggen: een kaart is niet mooi of lelijk, maar duidelijk
of onduidelijk. Beoordeling van kaarten in termen van
mooi of lelijk is minder vruchtbaar dan in termen van
duidelijk of onduidelijk, begrijpelijk of onbegrijpelijk,
leesbaar of slecht leesbaar, doelmatig of niet doelmatig.
Iedereen mag natuurlijk een kaart mooi of lelijk vinden,
maar een beoordeling in zulke termen verzandt in de
meeste gezelschappen uiteraard in quasi-artistiek geleuter.
Dikke woorden als kaartesthetiek of ook een zuiverder
woord als schoonheid brengt een gewoon mens weinig
verder bij het waarderen van een kaart als communicatie
middel. Een goede kaart is niet een keurig getekende
kaart (keurig, verzorgd, beschaafd, netjes, esthetisch
verantwoord, vul maar in), maar een duidelijke, begrijpe
lijke, leesbare, functionele kaart.
Dat bij dit alles onfunctioneel enz. vaak vrijwel identiek
is met lelijk, is een bijkomstige ervaring. Ik geef het woord
aan de cartografische grootmeester Eduard Imhof, bege
nadigd tekenaar en theoreticus, hoogleraar aan de Tech
nische Hogeschool van ZürichEs entspricht nun aber
einer Erfahrung, die ich selbst wahrend vieler Jahren
gemacht habe, dass in kartographischen Dingen, wie in
allen graphisch-zeichnerischen Dingen, höchste Anschau-
lichkeit, höchste Ausdruckskraft, Ausgewogenheit und
Einfachheit identisch sind mit Schönheit. Um Schönes
zu erzeugen, reicht aber blosses technisch-sachliches
Einfügen der Dinge nicht aus. Das Schone ist weitgehend
irrational. Künstlerische Begabung, asthetisches Emp-
