vierbaanswegen meestal door gebieden met de verst uitgeholde
woonfunktie: dat beperkt de kosten van de verkeersingreep aan
merkelijk. Voor de woonwijken heeft de aanval van andere be
stemmingen tot gevolg dat de onzekerheid over de toekomst van
de wijk toeneemt. De animo om in woningen te investeren loopt
verder terug; verhuurders die worden aangetrokken, behoren tot
de kategorie der spekulanten die er graag aan meewerken om
woonbestemmingen op te offeren aan meer lukratieve bestemmin
gen. De exploitatie van woningen levert weinig op, maar toch vin
den er vele transakties plaats, omdat niet het rendement van de
exploitatie-sec maar de mogelijkheid van transaktiewinsten een
attraktie voor nieuwe eigenaars vormt.
De sociale verpaupering wordt verder versneld, de technisch-
funktionele veroudering van de woning krijgt een extra impuls.
Planners blight [7, 9]
De verkeersplannen die in het voorgaande werden gememoreerd,
brengen ons bij een volgende verval-bevorderende faktor: "plan
ners' blight". Hieronder verstaan wij elk ingrijpen van planners
dat leidt tot onzekerheid over de toekomst van de woonbestem
ming of tot de zekerheid dat de woonbestemming zal verdwijnen.
Niet alleen leidt een koncentratie van slechte woningen tot de keu
ze van een tracé van een verkeersweg, maar omgekeerd leidt een
eenmaal gekozen tracé tot een versneld verval van woningen, die
in en langs dat tracé zijn gelegen. De konceptie van rekonstruktie-
plannen leidt tot de bekende kaalslag-operaties die een negatief
effekt hebben in een groot gebied eromheen. De afzetmarkt van
middenstanders die al jaren lang is uitgehold, krimpt versneld in;
woningen worden dichtgetimmerd; onderhoud van woningen en woon
omgeving blijft nu geheel achterwege. Panden worden gekraakt,
marginale sociale groeperingen krijgen de overhand. Het in de
loop der tijd sterk ingekrompen investeringsproces komt nu geheel
tot stilstand. De gedachte van de planners om de woonfunktie te
elimineren, wordt een selffulfilling prophecy.
In het voorgaande is stap voor stap het verouderings- en verval
proces geschetst en verklaard. Latere stappen worden uit eerdere
stappen verklaard en versterken de eerste stappen via een netwerk
van terugkoppelingsmechanismen. De gegeven verklaring is op
blz.135 in schema weergegeven.
De vraag is in hoeverre marktonevenwichtigheden in het proces
van verval een belangrijke rol spelen. Kruijt besteedt in zijn ana
lyse veel aandacht aan de theorieën van Ratcliff en van Gries en
Ford die het optreden van een vraagtekort zien als oorzaak van
134
