Het nieuwe daarbij is dan dat de grootte van de vervormingen en
hun aard, dus bijvoorbeeld richting, snelheid en periodiciteit, als
onbekenden kunnen optreden. Zo komt er dan niet alleen beweging
in de geodetische probleemstelling, maar ook in de geodetische
doelstelling. Want mogen voor de geodeet met traditionele ambi
ties de te constateren vervormingen van de aarde hoogstens inte
ressant zijn, voor de geofysicus die zich in de eerste plaats in
teresseert voor de fysische processen die in de vervormingen tot
uiting komen, kunnen zij van grote betekenis zijn.
Zo ontwikkelt zich dan onder druk van nieuwe nauwkeurige instru
mentatie een nieuw toepassingsgebied voor geodetische uitkomsten.
Zo'n toepassingsgebied was er eigenlijk al wel, maar de ontwikke
ling daarvan treedt tegenwoordig opvallend duidelijk aan de dag.
Deze ontwikkeling is vooral op gang gekomen door het gebruik van
kunstmatige satellieten in de geodesie met de daarbij behorende
instrumentatie, maar zeker ook door de toepassing van andere
ruimtelijke methoden, zoals de uit de radio-sterrenkunde afkom
stige interferometrie met onafhankelijke klokken, meestal aange
duid met "very long baseline interferometry" (VLBI).
Het aangetipte toepassingsgebied heeft een plaats gekregen binnen
de geodynamica. Dit vak houdt zich bezig met de interpretatie van
datgene wat op of buiten het aardoppervlak kan worden waargeno
men in termen van de toestand die in de aarde heerst en van pro
cessen die zich in de aarde afspelen. Primair is het onderwerp
van de geodynamica het onderzoek van deze toestand en van die
processen, gebruik makend van de waarneming van randverschijn
selen die door toestand en processen worden teweeggebracht. De
geodynamica heeft dus een typisch inverse hoofdprobleemstelling,
waarbij oorzaken uit gevolgen daarvan moeten worden opgelost. De
waarnemers van de bedoelde randverschijnselen, de gevolgen dus,
zijn geologen, geofysici en geodeten, en deze laatste categorie dan
nu in toenemende mate. De door de geodeten bij te dragen waarne
mingen zijn in de eerste plaats van meetkundige aard, maar zij
leveren traditioneel ook informatie over het zwaartekrachtsveld.
Hierbij valt op te merken dat het constateren van aardkorstdefor
maties en wijzigingen van het zwaartekrachtsveld geen noodzake
lijke voorwaarde is voor het bijdragen van geodetische kennis tot
de oplossing van geofysische problematiek. Immers de starre
aardvorm en het onveranderlijke zwaartekrachtsveld als zodanig
zijn al waardevolle indicatoren voor de opbouw van de aarde.
Een elementaire inleiding in de algemene geofysica geeft Veldkamp
(1974). Een standaardwerk op het specifieke terrein van de geo
dynamica schreef Scheidegger (1963). Een nieuw boek met duide-
173
