MARIENE GEODESIE
Prof. ir. W. Langeraar
Als de geodesie kan worden beschreven als de wetenschap die zich
bezighoudt met de bepaling van de vorm van de aarde, alsmede het
bepalen van vorm en grootte van delen van het aardoppervlak, dan
moet de mariene geodesie - dat deel van de wetenschappelijk geo
detische aktiviteiten dat zich onder, op of boven het oceaanopper
vlak afspeelt - als een integrerend deel van de geodesie worden
aangemerkt.
Dit grote belang van de mariene geodesie heeft meer dan één oor
zaak. Niet alleen wordt het grootste deel (71$) van onze planeet
door oceanen en zeeën bedekt, maar bovendien wordt de zeebodem
gevormd door aardkorst van een andere samenstelling dan die wij
op het land kennen. Verder is die zeebodem onzichtbaar en voor
het grootste gedeelte onbereikbaar, terwijl reusachtige delen van
de zeebodem jonger zijn dan de zeeën erboven.
Indien wij verder in het oog houden dat het zeeoppervlak onder bij
zondere omstandigheden een redelijke voorstelling geeft van een
equipotentiaalvlak op "zeeniveau", doch zelf nooit in rust is, dat
de hoeveelheid zeewater aan voortdurende verandering onderhevig
is, als gevolg van klimatologische wijzigingen en dat niet alleen
daardoor, maar vooral wegens het voortdurend vormen van nieuwe
zeebodem de begrenzingen van de zeeën en oceanen zich steeds
wijzigen, dan is het duidelijk dat de mariene geodesie niet alleen
als een belangrijke tak van de geodesie moet worden beschouwd,
maar bovendien wat marien-geodetische aktiviteiten betreft heeft
te maken met een uiterst moeilijk medium waarin, waarop en
waarboven die aktiviteiten zich moeten afspelen.
Bij het bepalen van de vorm van de aarde spelen satellieten een
uiterst belangrijke rol. De door de satellieten doorlopen banen
geven, na correcties voor wrijving en storende massaTs, waarde
volle aanduidingen met betrekking tot het zwaartekrachtsveld rond
de aarde. Hieruit kunnen conclusies worden getrokken omtrent de
ligging van de geoide ten opzichte van de ellipsoïde.
In aanmerking dient te worden genomen dat op deze manier alleen
de grotere afwijkingen van de geoide ten opzichte van de ellipsoïde
worden gevonden, dat deze afwijkingen aan langzame seculaire
183
