veranderingen onderhevig zijn en dat men op deze manier wel een
globaal inzicht krijgt in de vorm, maar niet in de grootte van onze
planeet.
Wenst men een meer gedetailleerd beeld van de geoïde dan dienen
zwaartekrachtsmetingen te worden verricht. Hoewel de moderne
apparaten deze metingen ook op zee vrijwel continu kunnen ver
richten en registreren, zijn er nog tenminste enkele schipeeuwen
nodig alvorens een redelijk dicht net van zwaartekrachtsmetingen
over de oceanen is gespannen.
Ook bij het bepalen van vorm en grootte van delen van het aardop
pervlak spelen satellieten thans een belangrijke rol. Met name bij
het vastleggen van geodetische verbanden tassen continenten,
waarbij zeer grote afstanden overbrugd moeten worden is de ruim
telijke driehoeksmeting met behulp van kunstmanen een absolute
noodzaak. Hierdoor is het mogelijk geworden nationale en regiona
le primaire puntennetten aan elkaar te verbinden. Voor de marie
ne geodesie heeft dit als rechtstreeks positief gevolg dat hiermede
de moderne lange-afstand-navigatiesystemen een terrestrisch mo
del hebben gekregen dat aanmerkelijk beter aansluit bij het elek
tronische model dan dat voor kort het geval was.
Bij de mariene geodesie is met name het bepalen van grootte en
vorm van delen van het aardoppervlak, te weten het ondergedom
pelde deel, van groot belang. De moderne navigatiesystemen,
maar ook satellieten, spelen bij deze grootte- en vormbepaling
een onmisbare rol. In wezen bestaat de vormbepaling uit het vin
den van de juiste geografische coördinaten voor een gevonden, ge
reduceerde, diepte. Bij de groottebepaling wordt de schaal ont
leend aan het navigatiesysteem, dan wel aan de baanelementen van
de satelliet en de gebruikte frequenties. Indien wij de dieptebepa
ling niet buiten beschouwing laten, bestaat het probleem uit het
vinden van de geografische coördinaten op het zeeoppervlak, of
daaronder.
Hieruit volgt dat plaatsbepalingssystemen een prominente rol in
de mariene geodesie spelen. Voor zover het plaatsbepalingssys
teem op het zeeoppervlak wordt gebruikt, komen hiervoor in aan
merking de M long-range" elektronische systemen en hetTtIntegrated
Marine Satellite Doppler System". In kust-nabije wateren staan
bovendien regionale of plaatselijke elektronische systemen ter be
schikking van geringere draagwijdte en grotere nauwkeurigheid.
Voor plaatsbepalingssystemen onder water moeten, op diepten
groter dan ongeveer tien meter, acoustische plaatsbepalingssys
temen worden gebruikt, waarvan de systeemcomponenten echter
rechtstreeks worden gerelateerd aan de plaatsbepaling aan het
zeeoppervlak.
184
