leidde dit tot de bouw van de Hr. Ms. "Tydeman", die in 1977 ge
reed kwam. Dit is een modern schip met alle faciliteiten voor
oceanografisch onderzoek zoals speciale laboratoriumruimten,
apparatuur voor zeewater en bodemonderzoek, een computer
ruimte en de modernste navigatie apparatuur. Ook was voorzien
in een speciale gravimeterruimte. Dit was de gelegenheid om de
reeds verouderde zwaartekrachtmeter te moderniseren. In 1977
kregen we daartoe de beschikking over een moderne zwaarte
krachtmeter, die aan hoge eisen van precisie voldeed.
2. Het Seasat project
Het is merkwaardig dat Nederland, ondanks zijn vooraanstaande
rol in de wereld op het gebied van zwaartekrachtonderzoek, er
tot een jaar of twee geleden nog nooit toe was gekomen de eigen
Noordzee systematisch op te meten. Wel waren incidentele me
tingen verricht maar een overzicht ontbrak. De aanleiding om
deze leemte op te vullen kwam van geheel andere kant.
In Amerika is in 1978 een satelliet, genaamd "Seasat ATT gelan
ceerd, speciaal bestemd voor oceanografisch en meteorologisch
onderzoek. De oceanen en atmosfeer zorgen voor een enorm
energie transport over de aarde. Het weer en klimaat worden
voornamelijk bepaald door de grote zeestromen zoals de warme
golfstroom en de wisselwerking tussen de zee en de atmosfeer.
Verdamping en neerslag zorgen voor een kringloop die ook voor
het leven op aarde van essentieel belang is. Toch weten wij van
de processen die zich in de oceanen afspelen nog betrekkelijk
weinig. TTSeasatTt zal ons een enorme hoeveelheid gegevens ver
schaffen die zowel wetenschappelijk als ekonomisch van grote
betekenis zijn. Helaas is de eerste satelliet van dit type reeds
na 3| maand uitgevallen wegens een elektrische storing. De ge
gevens die gedurende deze tijd zijn verzameld zijn echter al van
zoTn goede kwaliteit, dat besloten is een tweede satelliet "Seasat
BM, te lanceren omstreeks 1985.
Deze satelliet heeft vijf radar sensoren aan boord die continu ge
gevens verschaffen over de condities van zee en weer. Via een
wereldwijd computersysteem zullen de gegevens direct ter be
schikking staan van alle schépen, die hun vaarroutes daarop kun
nen afstemmen. Tevens zullen de gegevens belangrijk zijn voor
de visserij, olieexploitatie, off-shore werk van verschillende
aard, controle van vervuiling (thermische vervuiling en het lo
zen van olie) en voor de weerdiensten, speciaal wat betreft de
stormvoorspelling. Wetenschappelijk levert de satelliet oceano-
grafische gegevens zoals zeetemperaturen, dichtheden, golftoe-
stand, getijden, windsnelheden, bewolking, ijsvelden en de
vochtigheid van de atmosfeer. De satelliet heeft een bijna polai
re baan op 800 km hoogte. In 1^ dag draait hij 21 maal om de
105
