-de ruimtelijke omgeving: natuurlijke en/of door de
mens bei'nvloede omgeving, beide met hun eigen kwaliteiten,
-de samenleving: de behoeften en activiteiten van de mens,
waarbij sociale, culturele en andere (bijvoorbeeld esthetische)
waarden een rol spelen, en het technisch kunnen van de mens.
De huidige snelle maatschappelijke veranderingen die zowel op
zichzelf als wat hun ruimtelijke uitwerking betreft moeilijk kun
nen worden voorzien, stellen de overheid voor ingewikkelde vra
gen ten aanzien van inhoud en aanpak van het ruimtelijk beleid.
Waar kan en moet de overheid de ontwikkelingen (bij)sturen?
Ruimtelijk beleid begint in dit verband duidelijk een onderdeel te
worden van het totale overheidsbeleid, geïntegreerd met de an
dere beleidsvelden. Het laatste betekent met name op provin
ciaal niveau: integratie van de ruimtelijke uitwerking van het be
leid in deze velden (meestal sectoren geheten - zie de eerder
genoemde artikelen in het lustrumboek 1970-1975). Er is even
wel meer te integreren. In een recent seminar van de Economie
Commission for Europe (1979) is dit als volgt samengevat:
-verticale integratie: tussen het beleid van de verschil
lende overheidsniveaus.
-horizontale integratie: de (ruimtelijke) samenhang
tussen de verschillende sectoren van het beleid van het desbe
treffende overheidsniveau.
-maatschappelijke integratie: de plannen moeten vol
doende (mede) worden gedragen door de bevolking willen ze
gerealiseerd kunnen worden.
-tijds- en programmatische integratie
-institutionele integratie: het goed op elkaar afstem
men van de bemoeienissen van de betrokken instellingen in de
verschillende planfasen.
In het vervolg van dit artikel zal op de eerste drie integratie vor
men verder worden ingegaan.
Voor haar beleid stelt de overheid onder meer plannen op. Deze
plannen waren vroeger eindplannen; thans wordt het plannings-
werk nadrukkelijk verder getrokken (zie ook het overzicht vol
gens Krenkels):
- planvoorbereiding: onderzoek, alternatieven, overleg,
ontwerp.
-vaststelling van het plan.
- als in het plan veranderingen worden aangegeven: uitvoe
ring van het plan.
- beheer.
De laatste twee onderwerpen krijgen in de moderne ruimtelijke
plannen steeds meer aandacht en beïnvloeden ook de opzet van
het plan.
227