die instanties en bedrijven zelf ondernemen om in hun geodeti
sche behoeften te voorzien. Meestal wordt daartoe binnen de or
ganisatie een gespecialiseerde afdeling of dienst geformeerd.
Voorbeelden zijn de landmeetkundige diensten van het Kadaster,
de Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en bedrijven.
In tijden van een te gering werkaanbod vanuit de eigen organisa
tie kan de dienstverlening van zoTn gespecialiseerde eenheid zich
op de Tvrije markt1 gaan richten. Van Steenis spreekt in 1950
zijn afkeuring uit over dit verschijnsel. Of dit verwijt ter harte
is genomen weet ik niet, wel is de Meetkundige Dienst van de
Rijkswaterstaat in de zeventiger jaren in toenemende mate
werkzaamheden gaan uitbesteden. Overigens geldt dit ook voor
vele andere overheidsdiensten.
De Tvrije markt1 omvat het totale aanbod van aan derden uitbe
stede geodetische werkzaamheden en vormt daardoor het com
plement van de gebonden markt. Opdrachtgevers zijn overheids
instanties, semi-overheidsinstellingen en bedrijven. Voor een
deel voeren deze diensten ook zelf geodetisch werk uit en bewe
gen zich daardoor tevens op de gebonden markt.
Opdrachtgevers van geodetisch werk zijn onder andere:
- Rijksdiensten als: het Kadaster, de Meetkundige Dienst van de
Rijkswaterstaat, de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, de
Landinrichtingsdienst en Staatsbosbeheer, de Babov en de Ge
nie.
- Overheidsbedrijven en -deelnemingen als: P.T.T., Nederlandse
Spoorwegen, D.S.M. en de Nederlandse Gasunie.
- Provinciale diensten en bedrijven als: provinciale waterstaten
en provinciale nutsbedrijven voor electriciteit, water en gas.
- Lagere overheidsinstanties als: gemeenten, waterschappen,
recreatieschappen, gemeentelijke nutsbedrijven en diensten
van openbare werken, grondbedrijven en landmeetkundige dien
sten.
- Particuliere ondernemingen als: aannemings maatschappij en
voor de bouw-, utiliteits-, wegen-, spoor- en waterbouw,
mijnbouwondernemingen, industrieën, projectontwikkelings
maatschappijen, architecten- en stedebouwkundige bureaus,
ingenieurs- en adviesbureaus.
De omvang van de Tgebonden markt1 laat zich niet eenvoudig be
palen, daar het aantal werkers in ons vakgebied niet bekend is.
De Tvrije marktT raam ik momenteel tussen de 36 en 48 miljoen
gulden door uit te gaan van 600 800 werkers in de landmeet
kunde a f 60.000,-- kosten per jaar. Geen rekening is gehouden
met de door het bedrijfsleven af te dragen B. T. W.
Momenteel opereren op de Tvrije markt1 ruim 20 ingenieurs- en
adviesbureaus, landmeetkundige bureaus, diensten van aanne
mingsmaatschappijen en luchtkaarteringsbedrijven.
268
