aarde de zwaartekracht in de ruimte berekenen. Dit is van belang voor de bereke
ning van satellietbanen, die weer voor plaatsbepaling op aarde worden gebruikt.
De geofysici daarentegen kijken naar het binnenste van de aarde. De zwaartekracht
wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht van de massaverdeling binnen de aar
de. Uit het beeld van het zwaartekrachtverloop kan men een model opstellen voor
de lagen in de ondergrond. Te zamen met magnetische metingen en seismisch on
derzoek krijgt men een beeld van wat er zich werkelijk afspeelt binnen de aarde. De
zwaartekracht werd vroeger door Vening Meinesz gemeten met slingers. De slinger-
tijd is een maat voor de zwaartekracht. Omdat schepen nogal bewegen deed Vening
Meinesz de metingen in een onderzeeboot, die veel rustiger ligt. Tegenwoordig
hebben we moderne gravimeters. Deze berusten op het principe van een gewicht
opgehangen aan veren. De uittrekking van de veren is een maat voor de zwaarte
kracht. Ook deze instrumenten hebben natuurlijk last van de bewegingen van het
schip, omdat dan het hele veersysteem gaat slingeren. Om te beginnen is daarom
het meetinstrument geplaatst op een gestabiliseerd platform, dat via een snel rote
rende gyro (400 Hz) en versnellingsmeters zorgt dat het platform steeds horizon
taal blijft staan. Daarnaast wordt het gravimetermeetsysteem sterk gedempt en
gestabiliseerd, echter zonder de gevoeligheid van het instrument voor uiterst kleine
zwaartekrachtsveranderingen te benadelen. Hierdoor is dit instrument in staat de
waarde van de zwaartekracht te meten met een relatieve precisie van één op een
miljoen. Dat wil zeggen dat variaties van 10"6 g nog gemeten kunnen worden. Het
instrument is volkomen geautomatiseerd, zodat tijdens het varen de zwaartekracht
continu geregistreerd wordt op recorders en op een computer.
Toekomstperspectief
De resultaten van alle metingen zullen voor de komende jaren veel stof tot nader
bestuderen en onderzoek geven. Tot op heden is meer bekend over de ruimte bui
ten de aarde dan over het leven in de oceanen en de structuur van de aardkorst. De
oorzaak hiervan is dat het zo buitengewoon moeilijk is om zelfs maar tot geringe
diepte in de aarde door te dringen. Bijna alle metingen moeten indirect aan het
oppervlak gebeuren. De voortschrijding van de techniek geeft steeds meer moge
lijkheden de oceanen en oceaanbodem te onderzoeken.
Meer kennis over de oceanen heeft ook grote maatschappelijke betekenis. Grote
hoeveelheden vis en mineralen kunnen de toenemende wereldbevolking voorzien
van voedsel en grondstoffen voor industrie.
De kennis van de structuur van de aardkorst is van belang bij het zoeken naar aard
gas, olie en andere belangrijke delfstoffen. De oliemaatschappijen ondersteunen
daarom dit soort geofysisch onderzoek.
115
