gen werkzaam is als interpretator is een goede indicatie van het belang van dit
onderdeelt.
Het meetproces
De data-acquisitie bestaat uit drie duidelijk te scheiden componenten, namelijk:
- Energiebron, voor het uitzenden van de trillingen
- Detectoren, voor de ontvangst van de reflecties
- Instrument, voor de registratie van alle gegevens.
Energiebronnen
Bij echoloden op zee is de bron een in de romp gemonteerde transducer, die elek
trische signalen omzet in geluidstrillingen, ook wel akoestische, seismische of
sonische signalen genoemd. Deze trillingen hebben een te hoge frequentie (ca. 30
kHz) en te gering vermogen om in de ondergrond door te dringen en zijn vaak
zelfs onvoldoende om tot de bodem van de oceaan te reiken, zodat ze voor seis-
miek ongeschikt zijn.
Uit het dagelijks leven is bekend dat het doffe laag frequente) gerommel van
onweer veel verder doordringt dan het scherpe hoog frequente) deel, zoals
men dat van een nabije blikseminslag hoort. Om goede penetratie in de bodem te
krijgen zijn lage frequenties nodig en wel tussen de 10 en 100 Hertz. Jarenlang
zijn daarom dynamiet-ontploffingen als bron voor seismische trillingen gebruikt,
zowel op land als op zee. Wegens schade aan de visstand e.d., veiligheidsaspecten
en kosten zijn vele alternatieven onderzocht en momenteel worden op zee vrij
wel uitsluitend airguns gebruikt.
Airguns (op zee)
Hierbij laat men in kleine kamers (guns) samengeperste lucht van 130 atmosfeer
plotseling ontsnappen, wat een schokgolf tot gevolg heeft. Met een totaal volume
van 10 liter aan airguns kan een resultaat worden verkregen dat overeenkomt
met het ontploffen van 50 kg dynamiet. Om met deze betrekkelijk geringe ener
gie een zo goed mogelijk resultaat te krijgen is een grote efficiency nodig. Er
wordt een lijn (array) van guns met een inhoud variërend tussen bv. 150 en 1500
cc gebruikt. Deze worden op optimale wijze gecombineerd voor het genereren
van één korte puls, door ze op nauwkeurig bepaalde afstanden te rangschikken
en door de tijstippen van uitstoot te synchroniseren; de zgn. "array tuning". Een
probleem is dat zich bij de eerste schokgolf een luchtbel vormt, die op een oscil-
175