gen werkzaam is als interpretator is een goede indicatie van het belang van dit onderdeelt. Het meetproces De data-acquisitie bestaat uit drie duidelijk te scheiden componenten, namelijk: - Energiebron, voor het uitzenden van de trillingen - Detectoren, voor de ontvangst van de reflecties - Instrument, voor de registratie van alle gegevens. Energiebronnen Bij echoloden op zee is de bron een in de romp gemonteerde transducer, die elek trische signalen omzet in geluidstrillingen, ook wel akoestische, seismische of sonische signalen genoemd. Deze trillingen hebben een te hoge frequentie (ca. 30 kHz) en te gering vermogen om in de ondergrond door te dringen en zijn vaak zelfs onvoldoende om tot de bodem van de oceaan te reiken, zodat ze voor seis- miek ongeschikt zijn. Uit het dagelijks leven is bekend dat het doffe laag frequente) gerommel van onweer veel verder doordringt dan het scherpe hoog frequente) deel, zoals men dat van een nabije blikseminslag hoort. Om goede penetratie in de bodem te krijgen zijn lage frequenties nodig en wel tussen de 10 en 100 Hertz. Jarenlang zijn daarom dynamiet-ontploffingen als bron voor seismische trillingen gebruikt, zowel op land als op zee. Wegens schade aan de visstand e.d., veiligheidsaspecten en kosten zijn vele alternatieven onderzocht en momenteel worden op zee vrij wel uitsluitend airguns gebruikt. Airguns (op zee) Hierbij laat men in kleine kamers (guns) samengeperste lucht van 130 atmosfeer plotseling ontsnappen, wat een schokgolf tot gevolg heeft. Met een totaal volume van 10 liter aan airguns kan een resultaat worden verkregen dat overeenkomt met het ontploffen van 50 kg dynamiet. Om met deze betrekkelijk geringe ener gie een zo goed mogelijk resultaat te krijgen is een grote efficiency nodig. Er wordt een lijn (array) van guns met een inhoud variërend tussen bv. 150 en 1500 cc gebruikt. Deze worden op optimale wijze gecombineerd voor het genereren van één korte puls, door ze op nauwkeurig bepaalde afstanden te rangschikken en door de tijstippen van uitstoot te synchroniseren; de zgn. "array tuning". Een probleem is dat zich bij de eerste schokgolf een luchtbel vormt, die op een oscil- 175

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1985 | | pagina 178