place, Stokes en Poisson. Ook ontstonden toen de beroemde controversen over
de vorm van de aarde. In het begin van de 20e eeuw zijn de grondslagen van de
meetkundige, fysische en astronomische geodesie voltooid.3) Zo bezien zou men
inderdaad kunnen stellen dat het raamwerk van de theorievorming in de geodesie
aan het begin van onze eeuw reeds aanwezig was en dat het werk sindsdien in
zekere zin ertoe diende de modellen aan hogere meetnauwkeurigheden of preci-
sie-eisen aan te passen of in sommige opzichten consistenter te maken. Volgens
het zogenaamde "Starnberger Drei-Phasen-Modell der Wissenschaftsentwicklung"
bevindt de geodesie zich nu in de derde fase, d.w.z. de fase waarin een weten
schapsdiscipline zich openstelt voor de verschillende toepassingsgebieden, zowel
op het maatschappelijke als ook op het wetenschappelijke vlak.
Maar desondanks neem ik als echte geodeet geen genoegen met het idee van een
"na-wetenschappelijke" geodesie. Tenslotte is de geodesie tijdens de laatste veer
tig jaar enorm veranderd en is ze nu misschien op het hoogtepunt van haar ont
wikkeling. Wat zijn de oorzaken van deze veranderingen? Ik beperk me hier tot
de geodesie in traditionele zin.
De laatste veertig jaar worden gekenmerkt door een enorme technologische voor
uitgang. Deze ontwikkeling is nog aan de gang en kan daarom nog niet definitief
beoordeeld worden. Het staat echter nu al vast dat voor de geodesie de ontwik
keling van elektronische rekenapparatuur en de lancering van satellieten voor
ingrijpende veranderingen heeft gezorgd. Met behulp van de computer konden
plotseling de in de fysische en mathematische geodesie ontwikkelde modellen ge
toetst en op grote schaal toegepast worden. Uit de analyse van satellietbanen
wordt de fysische vorm van de aarde afgeleid; met behulp van satellieten kunnen
geodetische netwerken over continenten gebouwd worden. Er ontstaan coördi
naatbestanden op wereldwijde schaal; de eerste geoïdes worden berekend; de
peervorm van de aarde wordt afgeleid. Op theoretisch gebied publiceert Molo-
denskii zijn oplossing voor het geodetische randwaardeprobleem; Krarup legt het
verband tussen de integraalstellingen en eindige aantal metingen. Hotine en
Marussi openen de wegnaar de drie-dimentionele geodesie, Isaak en Kaula mogen
plaatsvervangend genoemd worden voor de wetenschappers, die de uit de hemel
mechanica ontwikkelde dynamische satellietgeodesie theoretisch onderbouwden.
Hirvonen vertaalt de methoden ontwikkeld door Wiener en Kolmogroff voor de
analyse van tijdreeksen naar een toepassing op grootheden van het aardse zwaar
tekrachtveld. Nieuwe generaties meetapparatuur ontstaan: afstandmeters, inter
ferometers, frequentiestandaards, versnellingsmeters, traagheidsnavigatie-appara-
tuur enz. Een uitstekend voorbeeld in dit verband is de net voltooide mobiele
satelliet laser afstandmeter, die door de werkgroep satellietgeodesie in samenwer
king met de TPD/Delft is ontwikkeld.4) Verbeterde meetprecisies en rekenmo-
276
