dellen resulteerden in een duidelijk verbeterde kennis van de vorm van de aarde en de structuur van het aardse zwaartekrachtveld. Zelfs veranderingen van pun- tenvelden en van het zwaartekrachtveld zijn inmiddels meetbaar. Als gevolg hier van kan de geodesie belangrijke parameters ter beschikking stellen voor het on derzoek van de fysica van de vaste aarde en in de nabije toekomst voor de fysische oceanografie. De geofysica bevindt zich als wetenschappelijke discipline in de fase van theorievorming. Omdat alle waarnemingen zich beperken tot het aard oppervlak en de bovenste laag, blijft de geofysica steeds kampen met het inhe rente probleem van een tekort aan experimentele verificatie. Doordat de kwaliteit en de geografische verdeling van de geodetische parameters steeds beter worden en de door de geodesie beschikbaar gestelde informatie zeer direct aan bepaalde processen binnen in de aarde gerelateerd kan worden, neemt de betekenis van de bijdrage die de geodesie levert nog steeds toe. Maar er dient wel een aantal kanttekeningen bij deze voor ons op het eerste ge zicht zeer verheugende ontwikkeling geplaatst te worden: De vooruitgang in de geodesie is dus nauw verbonden met de algemene tech nologische ontwikkeling van de laatste veertig jaar. De technologische ontwik keling maakt van zijn kant een zeer essentieel, misschien zelfs het meest ken merkende, deel uit van de economische en maatschappelijke ontwikkelingen sinds de Tweede Wereldoorlog. De droom van veel wetenschappers dat hun werk los gezien kan worden van deze processen is (en was altijd) een volstrek te illusie.5) Onafhankelijk van eigen inschatting blijft het een onderdeel van deze ontwikkeling. Deze verantwoordelijkheid van de individuele geodeet zo wel in de wetenschap als ook in de praktijk, krijgt een nog zwaarder gewicht door het feit dat de technologische ontwikkeling nauw gepaard gaat met een wapenwedloop van een niet eerder gekende dimensie en met een serieuze be dreiging van ons milieu. - De vooruitgang in de technologie gaat ook gepaard met een steeds groter wor dende achterstand en afhankelijkheid van alle ontwikkelingslanden. Dit geldt voor alle macro-processen maar ook voor ons eigen kleine vakgebied. Ik heb de indruk dat in de geodesie zelfs de socialistische landen om dezelfde reden steeds meer achter raken, met name op het gebied van de satellietgeodesie en de gegevensverwerking. Aan de andere kant wordt de leidinggevende positie van de Verenigde Staten steeds duidelijker. Instrumentele ontwikkelingen en grote onderzoeksprojecten vergen in het algemeen inmiddels dermate grote financiële inspanningen dat deze alleen nog maar door grote nationale of in ternationale organisaties of consortia opgebracht kunnen worden. Als voor beeld zij genoemd het Europese Remote Sensing satelliet project (ERS-1), de 277

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1985 | | pagina 280