overzien bij uitbesteding, van werkzaamheden aan derden. Laten wij veronderstel
len dat de opdrachtgever er in geslaagd is zijn normen vast te stellen, dus een op
lossing te j/inden voor het zo juist aangevoerde moeilijke normprobleem. De uit
voerder kan dan zijn werkmethodiek hierp instellen, kostenberekeningen zijn
mogelijk en daardoor is ook competitie tussen meerdere uitvoerders mogelijk, de
gewone gang van zaken bij het aannemen van civileltechnisch werk. De opdracht
gever kan aan de hand van uitgevoerde berekeningen, zoals ingebouwde toetsen,
de bereikte precisie en betrouwbaarheid controleren. Voor detailmeting wordt
dit iets lastiger, omdat hier volledige controle te kostbaar wordt. De opdrachtge
ver zou dan steekproefsgewijs overlappende stukjes controlemeting kunnen uit
voeren, mits ook hiervoor precisie en betrouwbaarheid berekend worden. Verge
lijking van overlappende puntenveldjes moet en kan op deze wijze door verant
woorde toetsmethodieken geschieden. Hoe groot moet nu het percentage verwer
pingen zijn om tot aanvaarding danwel afkeuring van het gehele werk van de uit
voerder te beslissen? Een moeilijke beslissing, vooral als men zich het klassieke
voorbeeld herinnert van afkeuring van langs fotogrammetrische weg vervaardigde
kadastrale plans op grond van terrestrische controlemetingen die later foutief
bleken te zijn. Het is daarom realistisch de mate van controle alsmede de regels
van goedkeuring danwel afkeuring van de feitelijke kwaliteit van een eindprodukt
na onderling overleg in het contract tussen opdrachtgever en uitvoerder op te
nemen. In wezen volgt men op deze wijze de gang van zaken ontwikkeld bij in
dustriële processen.
Er zijn echter meer aantekeningen te maken. Zo kan men wel de controle op
normen opvoeren, maar dan moet de kwaliteit van deze normen navenant zijn.
En leert de historie niet dat normen lang niet altijd tijdsonafhankelijk, ja zelfs
ontwerpersonafhankelijk zijn?
Een tweede probleem waarvoor we onze ogen niet mogen sluiten, is dat het op
leggen van eisen aan werk van derden soms wel eens eenvoudiger is dan zelf de
eisen aan te houden bij werkzaamheden binnen de dienst of organisatie zelf.
Slotwoord
Of de vierde Handleiding voor Technische Werkzaamheden er tenslotte toch zal
komen, is een vraag die in de schoot der goden verborgen is.
Voorzien waren nog maar tweedimensionele situaties, voor driedimensionele zul
len de moeilijkheden met de n-de macht toenemen.
Maar het onderzoek ervoor was de moeite waard, het heeft mijn leven gevuld.
Het waren niet de details alleen die interessant waren, het was het trekken van
een grote lijn door alle details, het bouwen van een systeem dat overal even sterk
(of zwak) was.
313
