fig. 3
de voor de aanleg noodzakelijke waterpassingen, maar de gehele tracering van
deze leiding door de Eifel toont het zeer hoge niveau van de Romeinse ingenieurs
metingen.
Een ander instrument uit de oudheid, dat genoemd moet worden, is het waterpas
van Heron van Alexandrië. Deze Heron was een wiskundige en ingenieur, die
vermoedelijk leefde in de le eeuw na Chr. Er zijn diverse geschriften van hem be
waard gebleven. In zijn "Metrica" behandelt hij de landmeetkunde, zoals die in
zijn tijd in Egypte werd uitgevoerd. Van hem is ook de bekende formule voor
het oppervlak van een driehoek O V s(s—a)(s—b)(s—c).
Een andere verhandeling van Heron gaat over de Dioptraeen ingenieus hoek-
meetinstrument. Als hulpinstrument wordt hierbij een waterpas besproken, dat
ook als zelfstandig instrument te gebruiken is. Dit waterpasinstrument bestaat uit
een lange bronzen buis, die rust op of in een houten blok ter lengte van 1,80 m.
Twee 25 cm lange glazen buizen zijn onder een rechte hoek met de buis verbon
den. Het geheel kan met water gevuld worden. Twee verstelbare vizierspleten ma
ken het mogelijk de vizieren op dezelfde hoogte te plaatsen als het waterniveau
in de glazen buizen.
Een reconstructie van het instrument, gebaseerd op de beschrijving van Heron
toont fig. 3a. Heron beschrijft ook meetlatten of waterpasbaken met verstelbare
zichtborden, een mogelijke uitvoering is in fig. 3b te zien.
Bezien we het hierboven beschreven instrumentarium uit de oudheid dan blijkt
dat het instrument, dat we nu kennen onder de naam van timmermans- of metse-
33
