DE KAART IN HET SPEL
Drs. M.J. Kraak
De lezers van dit artikel zullen bij het lezen van de titel wel vermoeden dat het on
derwerp niet de kaarten betreft die in menig academisch kwartiertje gehanteerd
worden. De kartografische produkten die het onderwerp van dit verhaal zijn wor
den meestal na werktijd geraadpleegd: namelijk kartografische afbeeldingen op
borden van gezelschapsspellen. Dit zijn uiterst dynamische kaarten. Ze zijn net als
het vakgebied zelf voortdurend in beweging. Dit is echter niet de plaats om in te
gaan op de dynamische ontwikkelingen op het kartografisch vakgebied. De kaarten
op de spelborden zijn zeer bijzondere kartografische produkten die, zoals straks zal
blijken, niet eenvoudig te maken zijn. Naast de vaste ondergrond ("topografie")
die het spelbord biedt hebben we te maken met spelstukken als pionnen e.d. die
we als dynamische symbolen kunnen zien. Door de in de meeste gevallen toevalli
ge en steeds veranderende lokaties van deze dynamische symbolen wordt het juist
toepassen van de kartografische theorieën zeer bemoeilijkt. Het kan zelfs een on
aangenaam verloop van het spel tot gevolg hebben.
Na een bezoek aan een speelgoedwinkel blijken er talrijke gezelschapsspellen te
bestaan met een afbeelding van een kaart op het spelbord. Niet zoverwonderlijk
als je pionnen of andere spelstukken over een spelbord moet verplaatsen. Er wordt
zo een ruimtelijke component in het spel geïntroduceerd en hiermee, om het spel
enigszins in goede banen te leiden, ook de kaart. Zo is zelfs het spelbord van Mens-
75
