Allereerst zal enige aandacht besteed worden aan het begrip GIS. Het gaat
hierbij om de recente historie, definities en de in de literatuur voorkomende
terminologie. Vervolgens wordt iets gezegd over de functionaliteit van GIS.
Daarbij wordt aangegeven welke functies vooral voor geodeten interessant
zijn. Uiteindelijk zal aan de hand van een voorbeeld worden geïllustreerd uit
welke stappen een aantal specifieke GIS-functies bestaan. In de voorbeelden is
gebruik gemaakt van één van de meest gebruikte softwarepakketten te weten
ARC/INFO. Dit pakket is aanwezig op het CCGM, alwaar het gebruikt wordt
voor onderzoeks- en onderwijsdoeleinden.
Geografische informatie systemen
De ontwikkeling van GIS is voortgekomen uit diverse disciplines, die ieder de
computer gingen gebruiken voor eigen specifieke toepassingen op het gebied
van ruimtelijke informatieverwerking. Eerst was het doel voornamelijk het
inventariseren. De ruimtelijke gegevens werden waargenomen, geclassificeerd
en opgeslagen. In de daarop volgende fase kwam de nadruk te liggen op de
ruimtelijke analyse van deze gegevens vanuit de vakdiscipline waarvoor de
gegevens verzameld waren. Zo lag de nadruk bij kadastrale toepassingen meer
op CAD-achtige systemen, terwijl systemen ten behoeve van bijvoorbeeld de
bosbouw zich veel meer ontwikkelden in de richting van ruimtelijke analyse
(bijvoorbeeld om de mate van erosie te berekenen). Op dit moment zien we
dat de technische en conceptuele ontwikkelingen vanuit de afzonderlijke
disciplines naar elkaar zijn toegegroeid. Dit heeft met zich meegebracht dat
men steeds meer de behoefte heeft aan een totaalbenadering, waarbij het
begrip GIS zich over vakdisciplinaire grenzen uitstrekt.
De zojuist genoemde trend van parallelle ontwikkelingen op GIS-gebied heeft
tot gevolg gehad dat de betekenissen die in de literatuur aan de term GIS
worden toegekend nog steeds sterk uiteenlopen. Echter ongeacht de toepas
sing blijkt dat de nadruk steeds wordt gelegd op analyse van ruimtelijke
gegevens. Het begrip geografisch of ruimtelijk informatie systeem (verder
aangeduid als GIS) kan beschouwd worden als de algemene term voor alle
systemen die ruimtelijke informatie verwerken. Als we dit nader specificeren
komen we bij de definitie van Burrough [1988]; "een GIS is een set gereed
schappen voor het verzamelen, opslaan, opvragen, transformeren en weerge
ven van ruimtelijke gegevens uit de reële wereld".
In feite dient een GIS als een beslissingsondersteunend gereedschap/instru
ment. Het kenmerkende daarbij is de mogelijkheid de ruimtelijke gegevens zo
150