De beeldvormende systemen zijn, naast de geometrisch georiënteerde indeling
van vlak- en lijnsystemen, te verdelen in direkte en indirekte systemen. Bij
direkte systemen wordt de objectruimte rechtstreeks digitaal opgenomen; de
Landsat reeks, die al sinds 1972 de aarde digitaal observeert, de SPOT en de
CAESAR-scanner zijn hiervan voorbeelden. Bij indirekte systemen wordt de
fotografisch afgebeelde objectruimte gescand met instrumenten als CCD-
camera's en drumscanners. Het motto boven deze bijdrage beschrijft op
beeldende wijze dit scanproces.
Daar beeldvormende systemen nooit perfect zijn, zal elk beeld behept zijn met
verstoringen en ongerechtigheden. Daarom is een voorbewerking nodig.
Verstoringen zijn afwijkingen ten opzichte van de modelmatige beschrijving,
waarover a priori kennis aanwezig is. Hiervoor valt dus te corrigeren. Dit
gebeurt in de restauratiefase. Radiometrische verstoringen kunnen onder
andere geïntroduceerd worden door atmosferische invloeden en verschillen in
sensorgevoeligheid. Een voorbeeld van geometrische restauratie is ontschran-
ken. Terzijde zij opgemerkt dat het onderzoek in de fotogrammetrie zich de
afgelopen decennia voornamelijk beperkt heeft tot geometrische restauratie.
Over de ongerechtigheden is geen a priori kennis aanwezig. Toch poogt de
verbeteringsfase de invloed van ongerechtigheden op de verdere manuele of
computerverwerking terug te dringen. Soms ook worden verbeterings-tech-
nieken gebruikt om een fraaiogend beeldprodukt te verkrijgen. Voorbeelden
van verbeteringstechnieken zijn contrastmanipulaties, randopscherping en
effening. De voorbewerking is dus een beeld-naar-beeld (low-level) bewerking.
De analyse is de hoofdfase. Hij kan opgesplitst worden in: (1) segmentatie en
(2) patroon- (of object-) herkenning; bij de analoge analyse noemen we dit
respectievelijk detectie en interpretatie.
Bij de segmentatie wordt het beeld opgesplitst in beelddelen die homogeen
zijn in een of meerdere eigenschappen, bijvoorbeeld gemiddelde grijswaarde,
textuur of multispectrale signatuur Laten we textuur buiten beschouwing dan
kunnen segmentatie methoden verdeeld worden in: (1) drempelwaarde seg
mentatie, (2) grensdetectie, (3) region growing en (4) clusteren.
De drempelwaarde segmentatie is de eenvoudigste en de snelste, maar kan
alleen toegepast worden als de objecten zich duidelijk aftekenen tegen de
achtergrond. Dit komt met name voor bij geconditioneerde scenes zoals in de
industrie. Op grond van het histogram van grijswaarden wordt hetbeeld
opgesplitst in objecten en achtergrond. Figuur 2 toont hiervan een voorbeeld.
Bij ruimtelijke beelden dient men structuren op te sporen met behulp van
168
De technieken die nodig zijn voor de radiometrische restauratie en onderdelen van de
beeldsegmentatie vergen grote kennis van de signaal-theorie. Daarom is het, ik spreek nu even
als docent, noodzakelijk om een vak dat zich richt op de systeem- en signaaltheorie standaard in
de basisstudie op te nemen.