De lancering verliep niet geheel vlekkeloos: de satelliet kwam in de verkeerde baan. Desondanks gaat Hipparcos, een afkorting van High Precision Parallax Collecting Satellite, de positie, jaarlijkse eigenbeweging en parallax, alsmede de helderheid en kleur, van circa 110.000 sterren bepalen. De parallax van sterren, waaraan de satelliet min of meer zijn naam dankt, vormt het fundament van de afstandsbepaling naar sterren. De nauwkeurigheid van de posities zal naar verwachting enkele duizendsten van een boogseconde bedragen. Een enorme verbetering ten opzichte van bestaande catalogi (figuur 2). 182 300 200 100 1900 1930 I960 1990 2020 epoch D R/G (0 IN RADIALEN) AARDE (6 MAANDEN LATER) AARDE ZON Figuur 2. Links: De parallax is de schijnbare beweging van een ster ten gevolge van de beweging van de aarde om de zon. Sterren die niet al te ver weg staan, beschrijven jaarlijks een klein ellipsje aan de hemel, hetgeen in feite een projectie van de aardbaan is (de grootste parallax is 0.7 boogseconden). De grootte van de parallax is een maat voor de afstand tot een ster. Rechts: De precisie-evolutie van a) een klassieke stercatalogus (IRS met 38.000 sterren), b) de Hipparcos catalogus (110.000 sterren), c) Hipparcos gecombineerd met IRS en d) Hipparcos plus een tweede Hipparcos over 10 jaar. Duidelijk waarneembaar is dat de precisie van de sterposities afneemt wanneer men verder verwijderd raakt van het waarnemingstijdstip van de catalogus. Dit wordt veroorzaakt door de eindige precisie van de eigenbewegingen.

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1990 | | pagina 205