Nederland heeft met de reductie op cirkels een primeur behaald. Eind december
slaagden het Laboratorium voor Ruimteonderzoek te Utrecht en de Faculteit
der Geodesie er in als eersten een volledige RGC-set te vereffenen. Hiermee
kregen we de beschikking over een volledige set van instrumentele parameters,
welke korte tijd later naar de satelliet is overgezonden. Dit resulteerde meteen
in een aanzienlijke verbetering van de performance van het meetinstrument. Het
berekenen van instrumentele parameters is de eerste keer niet eenvoudig. Vooraf
was er nauwelijks inzicht in het gedrag van het meetinstrument. Tot de
verrassingen hoorde onder andere een rotatie van het grid van 5': dit komt
overeen met meer dan 2 tralie-perioden aan de rand van het tralie. Bedenk
hierbij dat Hipparcos fasemetingen doet en het niet precies bekend is bij welke
spleet in het tralie de meting hoort. In het begin wemelde het dus van fouten ter
grootte van een tralie-periode, hetgeen gecombineerd met de onzekerheid in het
instrument, de zaak niet eenvoudiger maakte. Achteraf bleek dat de rotatie
tijdens de montage wel geconstateerd was, maar nooit aan de data-reductie
consortia was doorgegeven. Bovendien bleek de rotatie van het grid voor beide
beeldvelden niet hetzelfde te zijn.
Door de resultaten van de reductie op cirkels te vergelijken met de input
catalogus wordt een goede indruk van de fouten die in de bestaande catalogi
aanwezig zijn verkregen (figuur 8). Absolute zekerheid over de grootte van de
fout is er niet omdat voorlopig alleen de fout in één van de coördinaten, en dan
nog modulo een slit-periode, te berekenen is (dit is weer een consequentie van
het Hipparcos meetprincipe). In de figuur is dit duidelijk te zien aan de
afgeknotte staarten van het histogram.
Inmiddels wordt in Utrecht wekelijks een set van 3-5 cirkels vereffend en
zodoende recente instrumentele parameters bepaald. De drift in deze parameters
blijkt minder groot te zijn dan verwacht.
Toepassingen van de Hipparcos catalogus
Als alles verder goed gaat en de situatie met de zonnepanelen niet verder
verslechtert hebben we over vier jaar de beschikking over een formidabele
stercatalogus. Maar wat gaan we daarmee doen? In dit artikel zullen we daar niet
verder op ingaan. Voor de vele astronomische toepassingen van Hipparcos
verwijs ik naar bijvoorbeeld [Kovalevsky, 1986; Perryman Guyenne, 1982]. De
geodetische aspecten van Hipparcos zijn behandeld in bijvoorbeeld [Groten, 1982;
v.d.Marel, 1989; v. Daalen v.d. Marei, 1986].
Wel wil ik hier even aanstippen het belang van de Hipparcos catalogus als
referentiestelsel en als de verbindende schakel tussen de twee verschillende
inertiaal systemen. Verder vormt de Hipparcos gegevensverwerking een
gigantisch vereffeningsprobleem, welke zelf goed op het geodetische onderzoek
191
