Elektromagnetische golven: hieronder horen zowel microgolven als het licht.
Elektromagnetische golven planten zich voort met de lichtsnelheid. Essentieel
was de ontwikkeling van modulatie (in fase of amplitude), waardoor het
mogelijk werd informatie op een draaggolf te planten en over grote afstanden
over te brengen. Een tweede ingrijpende stap in dit verband was de ontwikke
ling van de maser in 1954 en de laser in 1960 door gestimuleerde emissie [6].
Samenvattend moet opgemerkt worden, dat geen van deze drie gebieden los
van de andere kon ontstaan en ook niet los gezien mag worden. Ruimtevaart
zonder moderne elektronica en zonder informatieoverdracht via elektromagne
tische golven is ondenkbaar. Moderne radar-, laser- of maserapparatuur kan
niet zonder geavanceerde elektronica.
De ontwikkeling van techniek en natuurwetenschappen is verweven in een
wetenschaptechnologie-spiraal [8]. Terwijl echter tussen de ontdekkingen in de
natuurkunde en hun toepassingen in de techniek steeds een aanzienlijke
faseverschuiving ligt (bijvoorbeeld de theorie van Einstein over gestimuleerde
emissie ontstond in 1917, de toepassing op maser en laser in 1954 respectieve
lijk 1960), maakt fundamenteel (natuurkundig) onderzoek steeds gebruik van
de meest actuele technologie.
Laat ons nu terugkeren naar de geodesie. Zoals reeds gezegd was de theorie
vorming in de geodesie een halve eeuw terug reeds ver gevorderd, meettech
nieken waren goed ontwikkeld. Principiële beperkingen bestonden wat de
mondiale vraagstellingen en ingewikkelde en omvangrijke verwerking betreft.
Zeer onverwacht kwam, ontketend door de technische revolutie, de geodesie
weer in een stroomversnelling.
De meest ingrijpende vernieuwing was de kunstmaan. Het werd mogelijk het
twee-dimensionele aardoppervlak te verlaten. De geodesie werd drie-dimensi-
oneel. Satellieten kunnen door de geodetische bril gezien worden (1) als
meetmerk, waardoor zeer grote, zelfs intercontinentale, afstanden overbrugd
kunnen worden, de oceanen vormen niet meer een onoverbrugbaar obstakel,
(2) als platvorm voor instrumenten, voor "remote sensing" van de aarde, er
kan vanuit de ruimte de topografie van continenten en de dynamica van de
oceanen precies gemeten worden, of (3) als vallende proefmassa, waarmee
een beter inzicht verkrijgbaar is van het aardse gravitatieveld. Twee jaar na de
lancering van Spoetnik werden reeds de eerste resultaten over de dynamische
afplatting van de aarde gepresenteerd. Bovendien kan (4) door koppeling van
de beweging van een satelliet aan de posities van de sterren het bewegingsge
drag van de aarde in de ruimte bekeken worden.
7