Elektromagnetische golven: hieronder horen zowel microgolven als het licht. Elektromagnetische golven planten zich voort met de lichtsnelheid. Essentieel was de ontwikkeling van modulatie (in fase of amplitude), waardoor het mogelijk werd informatie op een draaggolf te planten en over grote afstanden over te brengen. Een tweede ingrijpende stap in dit verband was de ontwikke ling van de maser in 1954 en de laser in 1960 door gestimuleerde emissie [6]. Samenvattend moet opgemerkt worden, dat geen van deze drie gebieden los van de andere kon ontstaan en ook niet los gezien mag worden. Ruimtevaart zonder moderne elektronica en zonder informatieoverdracht via elektromagne tische golven is ondenkbaar. Moderne radar-, laser- of maserapparatuur kan niet zonder geavanceerde elektronica. De ontwikkeling van techniek en natuurwetenschappen is verweven in een wetenschaptechnologie-spiraal [8]. Terwijl echter tussen de ontdekkingen in de natuurkunde en hun toepassingen in de techniek steeds een aanzienlijke faseverschuiving ligt (bijvoorbeeld de theorie van Einstein over gestimuleerde emissie ontstond in 1917, de toepassing op maser en laser in 1954 respectieve lijk 1960), maakt fundamenteel (natuurkundig) onderzoek steeds gebruik van de meest actuele technologie. Laat ons nu terugkeren naar de geodesie. Zoals reeds gezegd was de theorie vorming in de geodesie een halve eeuw terug reeds ver gevorderd, meettech nieken waren goed ontwikkeld. Principiële beperkingen bestonden wat de mondiale vraagstellingen en ingewikkelde en omvangrijke verwerking betreft. Zeer onverwacht kwam, ontketend door de technische revolutie, de geodesie weer in een stroomversnelling. De meest ingrijpende vernieuwing was de kunstmaan. Het werd mogelijk het twee-dimensionele aardoppervlak te verlaten. De geodesie werd drie-dimensi- oneel. Satellieten kunnen door de geodetische bril gezien worden (1) als meetmerk, waardoor zeer grote, zelfs intercontinentale, afstanden overbrugd kunnen worden, de oceanen vormen niet meer een onoverbrugbaar obstakel, (2) als platvorm voor instrumenten, voor "remote sensing" van de aarde, er kan vanuit de ruimte de topografie van continenten en de dynamica van de oceanen precies gemeten worden, of (3) als vallende proefmassa, waarmee een beter inzicht verkrijgbaar is van het aardse gravitatieveld. Twee jaar na de lancering van Spoetnik werden reeds de eerste resultaten over de dynamische afplatting van de aarde gepresenteerd. Bovendien kan (4) door koppeling van de beweging van een satelliet aan de posities van de sterren het bewegingsge drag van de aarde in de ruimte bekeken worden. 7

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1990 | | pagina 30