Integrale planrealisatie
In deze categorie past het wetsvoorstel zoals door De Haan is gemaakt. Stedelij
ke herverkaveling betekent hier een instrument voor de totale (her)inrichting van
een bepaald gebied volgens een bepaald plan. Buitenlandse vormen die passen
in deze categorie zijn de Duitse "Umlegung" en de Belgische herverkaveling.
Umlegung (B.R.D.)
In de B.R.D. is in het Baugesetzbuch (BauGB), enigszins te vergelijken met een
combinatie van de Nederlandse Wet op de ruimtelijke ordening en de Wet op de
stads- en dorpsvernieuwing, een vorm van stedelijke herverkaveling opgenomen.
Het instrument is al vrij oud (19e eeuw), en is in de wederopbouwtijd veel
gebruikt, en daarna in een Bundesgesetz terecht gekomen. In vergelijking met
het Nederlandse denken over stedelijke herverkaveling valt op dat het primair
eigendoms- en grondgericht is. Het doel is de kavelindeling nodig voor realisatie
van het Bebauungsplan (soort bestemmingsplan) met behulp van de zittende
eigenaren te kunnen realiseren.
De herverkaveling kan plaats vinden onder leiding van een Umlegungsausschuss
(par 46 BauGB), met zelfstandige beslissingsbevoegdheden. De commissie is
onafhankelijk van zowel de eigenaren als de gemeente. De gemeente kan haar
voorkooprecht aan de commissie delegeren. Vaak wordt voor de uitvoering de
Flurbereingingsbehörde (uit de ruilverkaveling) of het Katasteramt aangewezen.
De procedure van de Umlegung is zeer gedetailleerd geregeld. Binnen de wer
kingssfeer van een geldig Bebauungsplan of een toekomstig Bebauungsplan kan
een Umlegungsbeschluss worden genomen. Gevolg van het besluit is dat er een
Verfügungs- en Ver ander ungssper re in werking treedt, wat betekent dat
veranderingen in de rechtstoestand met betrekking tot eigendom en gebruik en
ook fysieke veranderingen, vergunningsplichtig worden. Door middel van een
Umlegungsvermerk wordt de Umlegung in het Grundbuch geregistreerd.
Aan het begin van de procedure wordt de Umlegungsmasse (inbreng) vastge
steld. Hieruit worden de oppervlakten gehaald die voor verkeer en openbaar
groen nodig zijn (conform het plan). Zo ontstaat de Verteilungsmasse. Deze
wordt in principe naar rato van de waarde (soms ook de oppervlakte) van de
ingebrachte grond verdeeld. Verrekening vindt plaats voor toedeling van "te hoge
waarde", voor eventuele bebouwing op de grond en bij mogelijke over/onder-
bedeling, of zelfs (mogelijk gewenste) niet-bedeling. In het laatste geval moet in
de regel vervangende ruimte elders worden aangeboden. Via de mogelijkheid tot
het opleggen van een bouwplicht kan de realisatie van een projekt na de
herverkaveling worden gewaarborgd.
De kosten van de organisatie zijn voor rekening van de gemeente.
303
