- baanbepaling van satellieten - navigatie - traagheidsnavigatiesystemen - digitale beeldverwerking. Van deze vier is ook in de geodesie de navigatie de belangrijkste toepassing. De traagheidsnavigatiesystemen zijn apart genoemd omdat voor deze toepas sing zeer veel onderzoek is verricht en traagheidsnavigatie systemen zonder een vorm van dynamische gegevensverwerking niet naar behoren kunnen funktioneren. Bij (precieze) navigatie moet men denken aan de volgende toepassingen: - autonavigatie - precieze plaatsbepaling op zee ten behoeve van - hydrografie - 3-D seismiek - plaatsing en inspektie van pijpleidingen en platformen. De dynamische gegevensverwerking heeft binnen de navigatie een grote vlucht genomen met het implementeren van zogenaamde geïntegreerde navigatiesys temen. De kwaliteit van de plaatsbepaling kan aanzienlijk worden verbeterd door de metingen van verschillende sensoren gelijktijdig te verwerken. In geïntegreerde navigatiesystemen kunnen bovendien de metingen, afkomstig van de diverse sensoren, gekombineerd worden met een model van het dynamisch gedrag van het meetplatform. De begrippen geïntegreerd navigatie systeem en dynamische gegevensverwerking zijn derhalve nauw met elkaar verbonden. Goede voorbeelden zijn de integratie van gegist bestek en radio plaatsbepaling (Loran-C, GPS) in de scheepvaart en de integratie van baro- altimeters, traagheidsnavigatie en radioplaatsbepaling in de luchtvaart. Terminologie De dynamische gegevensverwerking en in het bijzonder het filteren worden vaak als moeilijk ervaren. Dit is deels terug te voeren op het feit dat binnen de 'filterwereld' een - voor de geodeet - wat ongebruikelijke terminologie wordt gehanteerd. Om het lezen van filterliteratuur wat te vergemakkelijken, worden waar nodig de Engelse vaktermen gegeven. Zo is de term filteren afkomstig uit de signaalverwerking. Daar houdt men zich o.a. bezig met het detekteren van signalen in ruis; het signaal wordt als het ware uit de ruis gefilterd. De klassieke filtertechnieken zijn geformuleerd in het frekwentiedo- mein (men neemt aan dat het signaal een bepaalde afwijkende frekwentieka- 313

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1990 | | pagina 336