singsmethoden.
Toekomst
Het verband tussen kleinste kwadraten vereffening en (Kalman) filters maakt
een permanente bijdrage aan de dynamische gegevensverwerking door
geodeten mogelijk. In deze bijdrage heb ik mij beperkt tot de vereffenings-
technische aspekten van de dynamische gegevensverwerking. Het is duidelijk
geworden dat op het gebied van de gegevensverwerkingstechnieken de geodeet
een belangrijke bijdrage kan leveren. De bijdrage van de geodeet beperkt zich
echter niet tot de gegevensverwerking pur sang. Gezien zijn kennis op het
gebied van meetsystemen kan de geodeet ook in belangrijke mate bijdragen
aan het ontwerp van geïntegreerde navigatiesystemen. Men hoeft alleen al te
denken aan de enorme kennis die op het gebied van GPS binnen de geodesie
aanwezig is. Bovendien zijn er tal van geodeten die in de praktijk al met
dynamische gegevensverwerking van doen hebben. Tegenwoordig worden
geïntegreerde navigatiesystemen voornamelijk op zee gebruikt. Op land heeft
men al enige ervaring met traagheidsnavigatiesystemen. In de toekomst zullen
de toepassingen op land echter steeds belangrijker worden.
In de dynamische gegevensverwerking zal de geodeet onherroepelijk in
kontakt komen met specialisten uit andere vakgebieden. Navigatiesystemen
worden veelal ontwikkeld door elektrotechnici; voor veel toepassingen in de
navigatie krijgt men in de toekomst te maken met elektronische kaarten
waarvoor database technieken een belangrijke rol spelen.
Doel van de (mathematisch) geodeet moet, mijns inziens, zijn het gebruik van
geavanceerde en verantwoorde gegevensverwerkingstechnieken in de dynami
sche gegevensverwerking te propageren en deze technieken ook daadwerkelijk
te implementeren. In het belangrijke toepassingsgebied van de navigatie zal
deze implementatie resulteren in zogenaamde 'black bo^ systemen; voor de
gebruiker (bijvoorbeeld de automobilist bij autonavigatie) zal de eigenlijke
gegevensverwerking onzichtbaar blijven. Dit stelt echter ook zeer hoge eisen
aan de vereffeningstechniek. Fouten moeten niet alleen worden gedetekteerd,
maar ook automatisch worden gekorrigeerd, een aspekt dat in de geodesie
nog niet erg veel aandacht heeft gekregen. Kortom, er is nog genoeg werk te
doen.
319
