Eemhaven, maten omstreeks 400 hectare. Momenteel ligt er aan natte terreinen
Toen in 1945 de wederopbouw begon, was de aandacht allereerst erop gericht
weer een economische basis te verschaffen aan de samenleving. Het sociaal-
economisch beleid, met daarin industrialisatie, werkgelegenheid, opbouw van een
geschoolde arbeidsbevolking stond centraal. De stadsuitbreiding en volkshuisvest
ing kwamen pas wat later aan bod.
De industrialisatie eiste veel ruimte. Wie had in '45 kunnen denken aan de
uitgestrekte haventerreinen en chemiecomplexen ten westen van Rotterdam? De
grote havenuitbreidingen van Rotterdam van vóór de oorlog, de Waalhaven en
op Rotterdams grondgebied ruim 5000 ba. Botlek, Europoort en Maasvlakte:
steeds verder naar het westen, steeds groter en meer ruimte absorberend.
Rotterdam werd de haven- en chemie-stad van Nederland, trekpaard van de
opbloeiende economie en (maar dan zijn we enige decennia verder) de grootste
haven van de wereld.
Bekommerde zich iemand om het milieu? Was er een roepende in de woestijn?
De economie en de welvaart gingen voor. Als hier of daar een natuurgebied of
een vogeleilandje werd opgeofferd, dan werd dat verantwoord in de afweging
tegen grotere belangen. De gevaren van uitstoot aan lucht- en watervervuiling
werden nog niet zo duidelijk gezien en bovendien: was er een echte keus?
Vanaf ongeveer 1950 begon ook de stad zelf, met de woonwijken, het centrum,
de city, steeds meer aandacht op te eisen. De woningnood werd evident, niet
alleen door de in de oorlog opgelopen achterstand, maar meer nog door de
voortdurende daling van de woningbezettingsgraad. En de woningbouw vroeg
steeds meer ruimte. Ging het AUP nog uit van gemiddelden tot 110 woningen
per hectare, in de wijken van de jaren '50 en '60 zakte dat tot 40 en in
kleinere steden nog veel lager.
Maar de stijl van het nieuwe bouwen zette door en ontwikkelde zich. De CIAM
gedachte met haar functionele geleding in wonen, werken, verkeer en recreatie
werd een van de belangrijkste peilers voor de na-oorlogse stedebouw. Men werd
enthousiast voor strakke, soms ijle vormen, hoogbouw deed haar intree,
Manhattan werd een voorbeeld, skyline werd het nieuwe woord voor silhouet; de
City werd symbool voor centrum van activiteit, levendigheid, menselijke
uitwisseling en voorspoed9.
Rotterdam gaf met de wederopbouw van het centrum de toon aan. Het Centraal
Station werd een spectaculair teken van de nieuwe stad in opbouw, de Bijenkorf
een signaal van moderne architectuur. De Lijnbaan werd een trekpleister waar
55
O
g
Zuid-Holland in cijfers.
9
In het AUP wordt 'cityvorming' omschreven als: "het vervallen van bestaande woningen door
verandering van gebruik, verbouwing en sloping, onverschillig waar deze woningen zijn gelegen".
Bijlage IV, blz. 92. Van enthousiasme is hier weinig te bespeuren.
