ciplineerd er werd gewerkt in de zeer beperkte kantoorruimten. Diverse ultra-moderne
werkstations werden gebruikt voor Computer Aided Design, Digitale Hoogte Modellen en
Computer Graphics. De afdeling geologisch onderzoek gaf tekst en uitleg over het
resultaat van de aardbeving bij Nagoya in 1891 met kracht 8.0 waarbij duizenden doden
vielen: een verticale grondverschuiving van zes meter! Dat ik tijdens mijn verblijf tot
twee keer toe ben opgeschrikt door enkele stevige schokken en de ramp bij Kobe in
januari '95 geven aan dat, ondanks de goede voorzorgsmaatregelen, de bevolking voor
altijd zal blijven leven met de constante dreiging van deze natuurrampen. Om actuele
aardverschuivingen te bepalen heeft de Japanse regering nu honderd GPS-palen over het
gehele land verspreid. Deze palen ontvangen 24 uur per dag data en het aantal zal spoedig
worden uitgebreid tot 650. Bij de afdeling landmeten gebruikten ze ook GPS-metingen
voor het bepalen van controlepunten ten behoeve van de aanleg van een nieuw weggedeel
te. Omdat het meetgebied bergachtig en begroeid met bossen was, beklommen we eerst
de bergtoppen, waarna de zes meter hoge GPS-ontvangers opgesteld konden worden.
Schoolklas in Godo
Tussen twaalf en een was het lunchtijd. Gezeten in de kleermakerszit op tatami aten we in
een van de vele restaurantjes de soep of rijst met kip, garnalen of sushi, natuurlijk met
stokjes. De Japanse eetmanieren lieten sterk te wensen over, maar het eten uit de Japanse
keuken is vers, licht verteerbaar, uitgebalanceerd en vooral erg lekker. Na afloop van de
werkdag bezochten we vaak nog even een café, high class bar of karaoke bar. Dit sociale
gebeuren was kenmerkend voor het familiegevoel in het bedrijf: er heerste een gezamen
lijke verantwoordelijkheid ten aanzien van elkaar. Van jongs af aan leren de kinderen dat
de groep centraal staat en individualisme wordt ontmoedigd, wat ook blijkt uit het
gezegde "spijkers die uitsteken worden neergeslagen". Dat het onderwijs in Japan zeer
Stages over de grenzen
261