VIJF JAAR STAD
prof.dr. P. van Schilfgaarde
Steden leven langzamer dan mensen. Wij praten wel over 'drukke steden', 'razend
verkeer', 'stadsgewoel' en vinden een 'levendige stad' leuk, maar in feite ontwikkelen
steden zich niet in jaren maar in decennia, zo niet eeuwen.
Ook 'vijf jaar stad' moet men in dat licht plaatsen. Sommige wereldsteden (Rome,
Beying) bestaan al duizenden jaren en hebben vele culturen aan zich voorbij zien trekken.
Andere (Los Angeles, Washington) zijn nog maar kleuters als het over stadsleeftijd gaat.
Nederlandse steden hebben voor een belangrijk deel de eerbiedwaardige leeftijd van 700
of 800 jaar bereikt en tonen ook in de stramheid van hun ledematen dat die eeuwen niet
ongemerkt voorbij gegaan zijn.
Wat is 5 jaar daarin? Wie door Amsterdam wandelt kan in de grachtengordel ruim drie
eeuwen verandering en ontwikkeling aan zich voorbij zien gaan. En wie zich daarbuiten
waagt en bijvoorbeeld naar het naoorlogse Buitenveldert gaat zal in een uitbreidingsplan
van 1935 rondlopen. Buitenveldert is in hoofdlijnen al ontworpen in de jaren 30, is
uitgewerkt, vormgegeven en gerealiseerd in de jaren 40 en 50 en begint nu pas, laten we
zeggen sinds een jaar of 20, een echt doorleefde indruk te maken.
Vijf jaar veranderende stad! Betreft dat niet veel meer ons denken over de stad dat
verandert dan de veranderingen in de stad zelf? Wat is er bijvoorbeeld in de grote steden
tussen 1990 en 1995 echt veranderd dat niet al ver voor die tijd gepland was? De U-
oeverplannen stammen uit begin jaren '80, vooral in het oostelijk gebied is veel gereali
seerd (wie er doorheen wandelt waant zich in een nieuwe stad) maar rond het centraal
station en in het westelijk gebied is het nog lang niet zo ver. En de Kop van Zuid, bij
Rotterdam, het grote vernieuwingsproject rond de Wilhelminapier, startte rond 1984. Het
is een teken van grote daadkracht dat er nu echt gebouwd wordt, dat er gewerkt wordt
aan de nieuwe Erasmusbrug, aan het nieuwe metrostation en dat de Wilhelminahof
langzaam verrijst.
Zoekend naar projecten die binnen vijf jaar gerealiseerd zijn en echt betekenis hebben
voor een stad als geheel (impact heet dat tegenwoordig), kan ik eigenlijk maar één
voorbeeld uit mijn geheugen opdiepen: de renovatie van het Feijenoord-stadion. Nog geen
2 jaar praten, plannen maken, sponsors zoeken en het geld op tafel krijgen, dan 100
dagen bouwen en zie daar: een nieuw stadion met luister en uitstraling. En wie niet van
voetbal houdt, kan er terecht voor pop-manifestaties of andere eigentijdse cultuuruitingen.
Maar ja, echt nieuw is dit bouwwerk ook niet. Het is een renovatie, vernieuwing, maar
niet nieuw.
Technische ontwikkelingen
43