De hiervoor genoemde voorbeelden hebben over het algemeen betrekking op produkten en
experimenten die één of maximaal twee multimedia componenten combineren met de
kaart. Echt interessant, maar ook complex, wordt het wanneer alle mogelijkheden gecom
bineerd worden. Problemen die zich ten opzichte van de gebruiker zullen voordoen
hebben betrekking op de navigatie door alle informatie, als ook de structurering van deze
informatie. Bij beide problemen kan de zogenaamde hypermap uitkomst bieden. Een
hypermap kan het beste worden omschreven als geo-referrenced multimedia. Dit concept
werd als eerste geïntroduceerd door Laurini (1984), en is gebaseerd op de hypertext- en
hyperdocumentprincipes. Hypertext kan worden omschreven als een set knopen, te zien
als abstracties van tekst of beelden, welke door zogenaamde links met elkaar verbonden
zijn. Deze laten een niet-sequentiële zoektocht door de gegevens toe. Een bekend
voorbeeld vormen de groene trefwoorden in de MS-Windows Help omgeving. Het
aanklikken van een dergelijk woord brengt de lezer op een pagina met informatie over dat
woord. Met de HyperCard introduceerde Apple dit principe. Hyperdocumenten brengen de
afzonderlijke multimediacomponenten binnen de hypertextomgeving. Het huidige World
Wide Web (WWW) op Internet is hiervan een goed voorbeeld. De hypermap voegt aan
dit alles een ruimtelijk referentiesysteem toe, waardoor er niet alleen thematisch, maar
ook ruimtelijk een reis door de gegevensbrei mogelijk is. Wel dient te worden opgemerkt
dat alle links van te voren zijn aangebracht, maar individuele gebruikers hoeven niet
noodzakelijkerwijs het zelfde pad te volgen. Figuur 5 laat een voorbeeld van mogelijkhe
den zien rond het Geodesiegebouw. Alle beschikbare informatie binnen het zoekvenster is
voor de gebruiker beschikbaar. Dit kunnen geluiden, teksten, videobeelden of kaarten
zijn. Het kiezen van een van deze componenten geeft onmiddellijk weer doorverwijzingen
naar andere op. Het aanklikken van een kaart levert de plattegrond op van de begane
grond van het gebouw. Het hierop aanwijzen van een collegezaal toont het bijbehorende
collegerooster. Het kiezen van het vak GIS stelt het betreffende diktaat beschikbaar,
waarna het aanklikken van de auteursnaam onder andere het telefoon- en kamernummer
van de betrokken docent geeft. De hypermap is zo in staat de enorme hoeveelheid
informatie die op ons afkomt enigszins te structuren, maar uitgebreide experimenten met
dit nieuwe kaarttype zijn nodig om het in een GIS-omgeving op zijn waarde te kunnen
schatten.
Virtual reality
Van multimedia is het een relatief kleine stap naar Virtual Reality (VR). Eén van de
invalshoeken om vanuit GIS te kijken naar de mogelijkheden van VR, heeft te maken met
de problemen die veel gebruikers hebben bij het benaderen van hun ruimtelijke gegevens,
zoals ook in de vorige paragraaf werd gemeld. Momenteel bieden de meest geavanceerde
GIS-pakketten interfaces aan volgens het WIMP-principe (Windows, Icons, Mouse en
Pop-up menus). Echter, onderzoekers op het gebied van de Mens-Computer Interactie zijn
naarstig op zoek naar alternatieven. VR is misschien zo'n alternatief. VR gaat over de
produktie van een gesimuleerde fysieke omgeving. GIS-databases bevatten gegevens die
deze omgeving beschrijven, waardoor het voor de hand ligt om beide technieken te
combineren. Wanneer in de GIS-database inderdaad de geometrische component van
ruimtelijke informatie in 3d is opgeslagen kan er een virtueel model van het studiegebied
gecreëerd worden. De gebruiker van het systeem wordt op deze manier volledig opgeno-
Geodesie wereldwijd
66
