gebruiker totaal nieuwe kijk op de gegevens.
Experimenteel onderzoek heeft al aangetoond dat het creëren van een virtuele GIS-wereld
tot de mogelijkheden behoort. Vanuit de bijzondere kijk op de gegevens zal de gebruiker
nieuwe gereedschappen ter navigatie, als ook ter initiëring van ruimtelijke operaties aange
boden moeten worden. Daarnaast blijft de vraag of een dergelijke interface echt bruikbaar
is: "Hoe wordt de informatie ervaren?" en "Wat is het effect van deze interface op de
functie van de kaart als gereedschap voor exploratie, analyse of presentatie van ruimtelij
ke gegevens?".
Om een aantal van deze vragen te beantwoorden is een virtueel model opgezet van de
TU-wijk (Sidjanin, Kraak en Smets 1995). De gegevens zijn afkomstig van een traditio
neel GIS-pakket en omvatten de elementaire topografie van de wijk (wegen, waterlopen,
plantsoenen e.d. - zie figuur 6a) en de grondvlakken van gebouwen of delen van gebou
wen, waarvan de hoogte als attribuut is opgenomen. Deze gegevens zijn langs fotogram-
metrisch weg bepaald. Zo bestaat het gebouw van Geodesie uit een achttal polygonen. De
GIS-functionaliteit van het VR-model is beperkt en kan worden vergeleken met die van de
GIS-dataviewers zoals ESRI's ArcView en Intergraph's Vistamap. Deze bieden de gebrui
ker de mogelijkheid gegevens te raadplegen volgens relatief eenvoudige vraagstellingen.
Het VR onderzoek wordt momenteel uitgevoerd in samenwerking met de Faculteiten
Industrieel Ontwerpen, Bouwkunde en Technische Wiskunde Informatica.. De
hardware die bij het experiment gebruikt wordt is een IBM type Project Elysium IVR4.
IVR staat voor Immerse Virtual Reality, en biedt een interface die de gebruiker een drie
dimensionale interactieve gesimuleerde omgeving laat ervaren. Van de interface maakt
verder deel uit een zogenaamd Head Mounted Display (HMD). Dit HDM biedt de
gebruiker een stereobeeld van de omgeving met een blikveld van 90 tot 120 graden. Door
het bewegen van het hoofd kan richting worden aangegeven. Een zogenaamde V-Flexor,
een handgreep met een serie knoppen, geeft de gebruiker de mogelijkheid vooruit of
achteruit te bewegen of om van wandel- in vliegmode over te gaan. Naast zelf geschreven
software om de gegevens van het GIS-pakket te converteren naar het VR systeem wordt,
V-space, een 3d VR modelling pakket gebruikt.
Het prototype biedt de gebruiker twee navigatie-omgevingen, vliegen, waarbij de gebrui
ker de beschikking heeft over zowel het traditionele 2d kaartbeeld de perspectief aanzich
ten heeft, en wandelen. Maakt men tijdens de navigatie een fout en loopt/vliegt men tegen
een gebouw aan dan verdwijnt dit uit beeld. Men is hierbij niet gebonden aan een beperkt
aantal "levens" zoals bij gangbare computer games. Ook is eenvoudige GIS-functionaliteit
geïmplementeerd. De gebruiker kan op basis van de geometrie van het model afstanden,
oppervlakten en volumes bepalen. Zie figuur 6b en 6c, waar een jalon wordt gebruikt om
afstanden te meten en een kubus om volumes te bepalen.
Daarnaast is het mogelijk door het 'aanraken' van een gebouw database-informatie op te
vragen, zoals bijvoorbeeld het aantal studenten en medewerkers. Dergelijke vragen zijn
hypertext georiënteerd en kunnen van te voren vastgelegde links met de GIS-database of
multimedia componenten activeren. Figuur 7 simuleert dit proces. Hier wordt het gebouw
van de Faculteit der Geodesie aangeraakt, waarna een soort ruimtelijke index verschijnt.
Geodesie wereldwijd
68