The 3rd Element: Lucht
Lustrumboek 'The 5th Element"
Waar de eerste twee elementen, aarde en water, van oudsher typisch geodetische
elementen zijn, is het element lucht pas recent aan zijn opmars binnen de geodesie
begonnen. Nieuwe inwinningstechnieken hebben de afgelopen jaren geleid tot
het ver eggen van de aandacht naar dit derde element, De uitdrukking "The sky
is the limit" is met de opkomst van satelliettechnieken zeker op de moderne
landmeter van toepassing. Aangezien dit Lustrumboek een actueel overzicht biedt
van het geodetisch vakgebied, is dit element zeer uitgebreid.
Dit deel opent met het artikel "On the GNSS integer ambiguity success rate" De
Global Navigation Satellite Systems hebben het aanzicht van de geodesie
voorgoed verandert. Waar vijf jaar geleden in het lustrumboek GPS slechts in
een artikel over ontwikkelingen in de puntsbepaling voorkwam, lijkt het pre-
GPS-tijdperk nu al bijna prehistorisch. De, het element lucht doorklievende, GPS-
golven bieden met fasemetingen inmiddels de mogelijkheid van nauwkeurige
plaatsbepalingen. Prof. Teunissen gaat in zijn artikel in op het oplossen van de
tasemeerduidigheden bij fasemetingen op signalen van satellietsystemen.
Een bij dit element voor de hand liggend onderwerp is de fotogrammetrie. In het
tweede artikel gaan de heren Vosselman, Van den Heuvel en Maas in op de
meest recente ontwikkelingen binnen zowel de lucht- als de close range
fotogrammetrie en de laserscanning. Weliswaar worden niet al deze
opnametechnieken toegepast vanuit de lucht, toch passen deze onderwerpen
uitstekend bij het element lucht. Lucht is datgene wat object en opname-instrument
scheidt in deze drie contactloze opnametechnieken. Het onderzoek binnen deze
technieken heeft zich de afgelopen iaren gericht op het automatiseren van
metingen, een ontwikkeling die parallel loopt aan de opkomst van digitale beelden.
In het derde artikel wordt door de heren De Jong en Jonkman ingegaan op de
Russische tegenhanger van GPS: GLONASS. Het in de lucht houden van dit
systeem is voor de Russen iets dat niet altijd even vlekkeloos verloopt. Dit bleek
tijdens een uitaebreide meetcampagne om de relatie tussen de referentiestelsels
riTkAcf GLONASS preciezer te bepalen. In het artikel "Het International
GLONASS Experiment 1998" wordt ingegaan op deze meetcampaqne, maar
geeft daarnaast ook een beeld van GLONASS zelf.
Een natuurkundig verschijnsel dat niet in vacuüm kan bestaan en daarom
afhankelijk is vanTiet element lucht, is geluid. In het dichtbevolkte Nederland is
geluid en dan met name geluidsoverlast een belangrijk politiek issue. GIS-analyses
zijn inmiddels een popuïair instrument om geluidsstudies, onder andere binnen
Milieu Effect Rapportages, uit te voeren. De resultaten lijken zeer nauwkeurig.
Jantien Stoter en Henk de Kluijver stellen echter dat door het ontbreken van
richtlijnen voor het bepalen van geluidseffecten de kwaliteit van de analyses
onzeker is. In het artikel "GIS en geluid, een klinkende combinatie" een pleidooi
voor standaardisatie van noise-mapping.
Geodetisch onverwacht, maar zeer goed passend bij het element lucht, is het
artikel van Bianca Janssen over het meten van deformaties in vogelschedels.
Vogels worden onder andere geclassificeerd aan de hand van het aantal botjes
dat meebeweegt bij het openen van de bek. In het artikel wordt ingegaan op hoe
röntgenfotogrammetrie kan worden ingezet bij het classificeren van vogelsoorten.
Afsluitend binnen het element lucht een artikel waarin vooruit gekeTen wordt:
Peter Joosten beschrijft het toekomstige satellietsysteem Galileo. Hoog in de lucht
krijgen jde GPS- en GLONASS-sateliieten gezelschap van Europese zijde. In zijn
artikel Galileo: Een Europees Satelliet Navigatie Systeem" wordt ingegaan op
zowel de organisatorische als de technische aspecten van deze nieuwe
ontwikkeling.
102
