Lustrumboek 'The 5th Element"
plankader, maar in projectkader worden genomen. Er wordt dan ook veelvuldig
gebruik gemaakt van de mogelijkheid om anticiperend op een nieuw
bestemmingsplan een project dat in strijd is met het bestemmingsplan toch te
laten doorgaan. In de afgelopen vijf jaar is gewerkt aan een wettelijke regeling
om deze ontsnappingsroute voortaan een normale route te maken, die vervolgens
wel van een betere ruimtelijke onderbouwing moet worden voorzien. Deze nieuwe
wettelijke regeling vooreen zelfstandige projectprocedure is april 2000 in werking
getreden.
Een tweede aandachtspunt is projectbesluitvorming door hogere overheden.
Probleem is dat binnen het stelsel van de WRO afstemming met de gemeentelijke
ruimtelijke ordeningsbesluitvorming nogal eens problemen oplevert. Na de
afstemmingsregelingen op onderdelen (onder andere Tracéwet in 1 994) wordt
nu gewerkt aan algemenere afstemmingsregelingen (bijvoorbeeld een
rijks projecten procedure).
Wijziging Wet voorkeursrecht gemeenten
Belangrijkste ontwikkeling in de wetgeving op het terrein van het grondbeleid
was ongetwijfeld de wijziging van de Wet voorkeursrecht gemeenten in 1996.
Was tot die datum vestiging van een voorkeursrecht slechts mogelijk voor
stadsvernieuwingsgebieden, sinds 1996 kan het voorkeursrecht op
uitbreidingslocaties gevestigd worden. Het voorkeursrecht blijkt in de praktijk
een grote rol te spelen: veel gemeenten (33%) zijn inmiddels voor een of meerdere
locaties tot vestiging overgegaan. Marktpartijen zoeken naar manieren om onder
het voorkeursrecht uit te kunnen komen. Vroegtijdig aankopen, maar ook
bepaalde vormen van gedeeltelijke economische eigendomsoverdracht annex
samenwerkingsconstructies met de bestaande grondeigenaren lijken
mogelijkheden te bieden. Toch lijkt de positie van de gemeenten in veel gevallen
versterkt te kunnen worden door vestiging van een voorkeursrecht.
De patstelling rond de grondexploitatieheffing
Een verbetering van de wettelijke regeling voor afdwingbaar kostenverhaal staat
al langere tijd op de rol. In de afgelopen vijf jaar is een wetsvoorstel voorbereid
Wijziging Wet voorkeursrecht gemeenten.
De afdeling Geodesie is nauw betrokken geweest bij deze wetswijziging.
Nadat in 1994 een onderzoek is afgerond ter voorbereiding van de
wetswijziging, heeft de sectie Geo-informatie en Grondbeleid ook de eerste
en tweede fase van het evaluatieonderzoek in opdracht van de
Rijksplanologische Dienst van het ministerie van VROM uitgevoerd. Naast
onderzoek naar de vormgeving van het voorkeursrecht in Nederland, is
ook het voorkeursrecht buiten Nederland onderwerp van studie geweest.
In het kader hiervan is een IAESTE student (The International Association
for the Exchange of Students for Technical Experience) uit Duitsland
ingeschakeld om het Nederlandse systeem met het Duitse te vergelijken.
door het ministerie voor de invoering van een zogenaamde
grondexploitatieheffing. Dit wetsvoorstel is echter, na een negatief advies van
de Raad van State, teruggetrokken. Een aangepast voorstel is nog niet gemaakt,
al wordt er in het kader van het interdepartementale beleidsonderzoek over
grondbeleid wel opnieuw gezocht naar een mogelijkheid tot verbetering van
het kostenverhaal. Een vorm van een exploitatievergunning, door voormalig
Geodesie-hoogleraar onroerend-goedrecnt De Haan begin 2000 in een artikel
in het Nederlands juristenblad naar voren gebracht, lijkt daarbij kansrijk.
Naast verbetering van het kostenverhaal is onderwerp van discussie of een vorm
168
