Tot slot
Projectverantwoording
Literatuur en Internet-verwijzingen
Vuur
Op deze tafel was de zogenaamde "Space-mouse" vastgeschroefd, waarmee
door de "Virtual Reality" gevlogen kon worden. Daarnaast lag de Shutter Glasses
(de stereo-bril) aan de ketting. De bediening was simpel gehouden: knop 1 voor
een aanzicht van boven af (plan-view), knop 2 voor een aanzicht vanuit een
helikopter-perspectief (model-view), en knop 3 voor het standpunt van Vermeer.
Tot slot was er ook nog een reset-knop, waarmee het geheel opnieuw opgestart
werd. En daarmee kwam een pijnlijk punt naar voren: het techniek museum
beschikte niet over een aansluiting op het Surfnet; de gehele scène moest dus via
een modem worden gedownload. En dat duurde zo ongeveer 20 minuten. En de
applicatie moest vaak opnieuw worden opgestart. Uiteindelijk had Joop
Gravesteijn bijna een dagtaak om het geheel in de lucht te houden. Maar de
tentoonstelling en de Vermeer-demo waren een groot succes, met zeer veel
publicaties in de meest onverwachte kranten en tijdschriften en zelfs een item op
TV West.
Een Virtual Reality Systeem - ingezet als een front-end van een GIS - heeft alleen
een toegevoegde waarde als bij elk van de ontwerpstappen, welke bij een groot
infrastructureel project worden doorlopen, de gebruikers op een juiste wijze worden
ondersteund. Het moet daarom worden voorkomen dat VR alleen wordt ingezet
als (dure) presentatie-techniek, waarbij het GIS alleen wordt gebruikt als databron.
Het is daarom een tikje spijtig te constateren dat in de applicatie waarmee Karma-
vl het meeste indruk heeft gemaakt, namelijk de demonstratie "Zicht op Delft",
juist alle ontwerp- en beslissingsondersteunende opties niet gebruikt werden. De
sectie GISt zet Karma-vl nu in bij allerlei demonstraties en als middel om het
belang van ruimtelijke databases als basis voor GIS- en VR-applicaties te
onderzoek en promoten.
Het onderzoek van het LWI-project 3D-GIS/VR is uitgevoerd door de Afdelingen
Geodesie en Technische Informatica van de TU Delft in samenwerking met het
ITC. Daarbij zijn zij ondersteund door de ontwikkelaars Sara, TNO-FEL en
CrossWorlds. Als eindgebruikers traden op Holland Railconsult en de Bouwdienst
en Meetkundige Dienst van Rijkswaterstaat.
1 Alkemade, I.S.W.,1 998, Gezicht op Delft wordt Zicht op Delftstageverslag.
2] Germs, H.M.L., G.J.M. van Maren, E. Verbree, and F. Jansen, 1999, A
Multi-View VR Interface for 3D GIS, Computers and Graphics, Vol. 23, no
4, pp. 497-506.
[3] MacEachren, A.M., M-J. Kraak, and E. Verbree, 1 999, Cartographic issues
in the design and application of geospatial virtual environments,
Proceedings 1 9th International Cartographic Conference, Ottawa,
Canada, pp. 657-665.
[4] Verbree, E., G.J.M. van Maren, H.M.L. Germs, F. Jansen, and M-J. Kraak,
1 999, Interaction in virtual world views - linking 3D GIS with VR,
International Journal of Geographical Information Science, vol. 13, no.
4, 385-396.
Kaldenbach: http://www.xs4all.nl/~kalden/
LWI: http://ww.lwi.nl
Karma: http://karma.geo.tudelft.nl
195
