56
Lustrumboek "The 5th Element"
In de inleiding bleek al dat bodemdaling diverse oorzaken kent, waarvan de
amplitude die van bodemdaling door gaswinning niet zelden overstijgt. In [9]
wordt geprognotiseerd dat de daling door peilverlaging in veenweide gebied in
25% van Friesland, waar NAM enkele concessies heeft, meer dan 5 centimeter
bedraagt en in 6% zelfs groter dan 40 centimeter zal zijn. Deze maaivelddaling
zal afhankelijk van een aantal factoren terug te vinden zijn in peilmerkdaling.
De voornaamste problemen worden hiermee duidelijk:
1Het minieme bodemdalingssignaal door gaswinning dat moeilijk te scheiden
is van allerlei ruiscomponenten.
2. Het ontbreken van "nulhoogten" (hoogten voor aanvang van de
gasonttrekking) voor grote aantallen peilmerken.
3. Het ontbreken van stabiele referentiepunten en het gebruik van wisselende
referentiepunten per waterpassing.
4. Het ontbreken van een statistisch verantwoorde manier om peilmerkdaling
ten gevolge van gasonttrekking of van overige oorzaken te detecteren en
vervolgens te modelleren.
Het functiemodel
Genoemde problemen blijken bevredigend opgelost te kunnen worden met het
volgende functiemodel [5].
bijt hj0 -bi0 +z{xj,yj,t}-z{xi,yi,t} eijt
Met hjjt het gewaterpaste hoogteverschil tussen peilmerken i en j op tijdstip t, H
en h^ de onbekende hoogten van peilmerken i en j voorafgaand aan gaswinning
- de nulhoogten -, eijt een stochastische fout en z{x.,y ,t} de trendmodeldaling in
i op tijdstip t.
Deze trendmodeldaling is als volgt geformuleerd:
z{x,y,t}
>-r/2
z (t-t0)-
z-(fe -to)-e_r
72
voor t tg
voor tg t te
voor t tP
met r u v
u ((x - Xg ).sina (y - yQ ).cosa)/a
v ((x - x ocos cc (y y0 ).sina)/b
waarbij:
z :bodemdalingstrend door gasonttrekking bij min of meer constante
gasonttrekking
x, y, t :coördinaten en tijd waarop bodemdaling wordt uitgerekend
tQ, te start- en eindtijdstip van lineaire bodemdalingstrend
x0, y0 :x, y-coördinaten van het centrum van de bodemdalingskom
a,b :afstand van het komcentrum tot de steilste helling in de bodemdalingskom
(b), de halve lange en halve korte as van de kom
a :azimuth van de lange as van de bodemdalingskom
:bodemdalingssnelheid in het centrum van de kom
