f
worden voor de kromming van de aarde en voor de
convergentie van de meridianen. Een gekoppelde
computer berekent deze correcties cox, a>y en a>, en
de standen van de gyroscopen worden continu ge
wijzigd naar de actuele positie van liet vaartuig.
De nieuwste ontwikkeling is het zgn. analytisch sys
teem, waarbij zonder toepassing van een gestabili
seerd platform de versnellingsmeters en de gyro's
aan de huid van het vaartuig worden bevestigd. Op
deze wijze worden alle bewegingen van het vaartuig
door de versnellingsmeters zonder meer geregis
treerd en de verwerking van deze gegevens wordt
totaal aan de computer overgelaten. De nauwkeu
righeid van de traagheidsnavigatie is een functie van
de tijd en bedraagt ongeveer 2 mijl per uur.
Het voordeel van de traagheidsnavigatie is, dat deze
zelfstandig werkend is, nooit gestoord kan worden,
geen zicht nodig heeft, en in de hele wereld univer
seel gebruikt kan worden.
Doppler-sonar navigatie
In tig. 2 wordt het principe van het doppler-sonar
navigatiesysteem weergegeven. Via een antenne wor
den ultrasonoresignalen (150 of 300 kHz) onder een
hoek y uitgezonden. Doordat het vaartuig zich met
een snelheid v beweegt, worden de vanaf de zee
bodem teruggekaatste signalen in een andere fre
quentie ontvangen dan ze uitgezonden werden. De
frequentieverandering A/ is evenredig met de snel
heid van het vaartuig in de richting van de antenne:
A/ (2v cos y)/X1
waarin X de golflengte is van de uitgezonden signalen.
>f"
Vier dergelijke antennes, schuin naar voren, naar
achter en naar opzij gericht, geven betrouwbare in
formatie over de snelheid van het schip relatief t.o.v.
de zeebodem (fig. 3). Vanaf een bekend uitgangs
punt worden de snelheidscomponenten samen met
de koers van het schip continu geregistreerd. Deze
gegevens worden door een computer geïntegreerd,
waaruit de positie van het schip t.o.v. het uitgangs
punt wordt bepaald. De doppler-sonar navigatie is
een zelfstandig werkend systeem. Het toepassings
gebied voor de bepaling van de grondsnelheid is
echter beperkt tot waterdiepten van ongeveer 200
meter, omdat in dieper water de signalen niet tot
de bodem doordringen, maar door de watermassa's
worden teruggekaatst. In dit geval kan de doppler-
sonar voor de bepaling van de snelheid t.o.v. het
water toegepast worden, waarbij zeestromingen, ge
middeld 1 a 2 km/uur, ingecalculeerd dienen te wor
den. De relatieve nauwkeurigheid van de doppler-
sonar bedraagt tot een diepte van 120 meter 0,2%,
en bij diepten groter dan 120 meter 0,5% van de af
gelegde afstand t.o.v. het startpunt.
Akoestische navigatie
Bij de mariene geodesie gaat de meeste belangstel
ling uit naar de akoestische navigatie, niet alleen
omdat dit systeem de hoogste nauwkeurigheid kan
bieden, maar ook omdat dit het enige systeem is
waarbij vaste punten op de zeebodem worden ge
plaatst. De geodeten willen nu eenmaal ter wille van
de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid de waar-
frequentie
verschil
zender
versterker
kristal
mixer
V
2 u cos jr
71
"MAPTACKING- Jb
THE OCEAN C*
Fig. 2. Principe doppler-sonar navigatie.
Fig. 3. Gebruik van doppler-sonar navigatie.
ngt 71
43
