afstand van 20 a 100 meter. Een veel belangrijker
winst is hierbij een betere signaal/ruis- verhouding.
Onder ruis worden allerlei achtergrondgeluiden ver
staan die veroorzaakt worden door wind, watergol
ven, scheepsmotoren enz. Het is duidelijk dat de
ruis boven een bepaald niveau zeer storend is voor
de automatische registratie, waardoor valse metin
gen kunnen worden verkregen.
Het geluidskanaal heeft een interessante eigenschap
ten aanzien van de horizontale geleiding van gelui
den. Een explosie in de buurt van het geluidskanaal
kan zelfs over duizend kilometer eveneens in de
buurt van het geluidskanaal waargenomen worden,
hetgeen een methode suggereert om lange afstanden
in open zee te meten. De looptijd zou b.v. gemeten
kunnen worden met op elkaar afgestemde nauwkeu
rige kwartsklokken.
punten van een trilateratienet - kan zich binnen de
drie transponders opstellen en gedurende de metin
gen in deze driehoek blijven manoeuvreren, terwijl
de afstanden tot de drie transponders continu wor
den geregistreerd. De standaardafwijking van de po
sitiebepaling is bij benadering 20 meter. De gemeten
afstand vanuit het schip naar andere punten kan op
deze wijze worden gereduceerd op een van de trans
ponders, die als hoofdpunt fungeert, en vervolgens
worden de coördinaten van de punten van het tri
lateratienet berekend, hetgeen een bekend probleem
is in de geodesie.
Volledigheidshalve wordt in fig. 9 een transponder-
net ten behoeve van akoestische navigatie getoond.
De onderlinge afstand van de transponders wordt
beperkt door de reikwijdte van de geluidssignalen,
en is 10 km bij een waterdiepte van 2000 meter, en
Gebruik van akoestische navigatie
Het praktische nut van de akoestische navigatie
voor mariene geodesie is in de eerste plaats om vaste
punten op de zeebodem te plaatsen, terwijl de navi
gatie als zodanig een secundaire zaak is. Eén vast
punt wordt door drie transponders gerealiseerd, die
met elkaar ongeveer een gelijkzijdige driehoek vor
men (fig. 4). In 1968 werd een proef genomen met
drie transponders aan de westkust van de Verenigde
Staten. Deze transponders werden op een diepte van
2000 meter op de zeebodem neergelaten waarbij de
afstand tussen de transponders onderling ca. 3,4 km
bedroeg. Deze afstanden werden apart door line
crossing bepaald, zoals in fig. 8 voorgesteld wordt.
Een schip, dat metingen gaat verrichten - b.v. ten
behoeve van elektronische afstandsmeting t.o.v.
bron
oppervlakte
gejukiskanaal
schaduw
zöne-vf
5000 m-diepte
maximale bereik
Fig. 7. Voortplanting van geluid in water.
CPA
TRANSPONDER
VAARROUTE
Fig. 8. Bepaling relatieve ligging transponder d.m.v. line
crossing.
46
ngt 71
