Er zijn meer zwakke punten, zowel in het theore
tische als in het praktische vlak. Gebeuren er geen
ongelukken bij de transformatie van de ordenings
structuren van de plaatsingen in de structuur van
de verzameling mogelijke overboekingen? Hoe een
goede waardefunctie te vinden als de doelstelling al
zo vaag is, of wanneer een beleidsvisie ontbreekt?
Andere modellen dan het hier geschetste zijn ook
denkbaar. Er is b.v. de techniek van de lineaire
programmering. Je vertaalt dan je bedoelingen in
een aantal lineaire voorwaarden, stelt weer een
waardefunctie op en laat de computer rekenen tot
het maximum voor de waardefunctie in de oplos
singsruimte is gevonden - als de computer ten
minste niet is gestrand op strijdige voorwaarden.
Een mooie tamelijk flexibele techniek, maar de
meeste leerboeken geven alleen rekenmethoden als
het sommetje oplosbaar is. De computer lost niets
op, een mens moet voor hem denken en de moeilijk
heden wegnemen.
Juist de modelfouten maken het zo moeilijk tot een
uitspraak te komen of gebruik van het beschreven
model praktischer, sneller en plezieriger is dan de
huidige werkwijze. Belangrijker is echter een uit
spraak of er met dit model een eerlijke belangen
afweging plaatsvindt - of kan plaatsvinden.
De hele methode staat of valt met één ding: de
computer kiest, op zijn manier bijzonder eerlijk,
slechts uit wat hem ter keuze wordt aangeboden.
Een vergeten plaatsing: geen mogelijke overboe
king; geen mogelijke overboeking: geen doel en
dus een belangenafweging van de wél genoemde
doelen zonder dat dit doel er bij betrokken is! De
berekening verloopt prachtig, de toedeling sluit, en
toch is de uitkomst fout, oneerlijk en vooral mis
leidend, als niet alle mogelijkheden naar eer en ge
weten aan de computer kenbaar zijn gemaakt.
Want het wezenlijke verschil tussen gemechaniseer
de en manuale werkwijze is dat tijdens het rekenen
in de computer geen enkele informatie van buiten
wordt toegevoegd, zodat ook het uiterst flexibele,
snelle en selectieve, menselijk controleapparaat niet
kan ingrijpen. Onbewust projecteren we dit appa
raat op de computer en daardoor vergeten we het
resultaat nog kritischer te bekijken dan de uitkom
sten van een toedeling met de hand.
Als de gebruikers dit maar beseffen sta ik niet
huiverig tegenover toepassing van de ontwikkelde
methode. Het kan een goede basis zijn om op voort
te bouwen, zowel voor het opmaken van een toe
delingsplan voor één bepaalde ruilverkaveling, als
voor het vergroten van het inzicht in de beslissingen
die genomen moeten worden voordat een plan van
toedeling op tafel ligt.
Literatuur
G. F. Witt, Automatisering van de toedeling bij ruilverkave
ling. Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde, oktober
1969, blz. 267.
Beschrijft de eerste praktische toepassing, in de ruilverkave
ling Haagsche Beemden, van een rekentechniek (met ordinale
selectie) voor de toedeling. Veel van de door Witt gebruikte
begrippen komen, weliswaar soms onder een andere naam,
terug in dit artikel.
J. S. Folkers, Operationele analyse: een terreinverkenning.
Lustrumboek Snellius, Delft 1970, blz. 38.
Geeft een goed overzicht van de verschillende modellen en
technieken in de besliskunde. Veel literatuuropgaven.
A. Kaufmann, Grondslagen voor besluitvorming. Wereld-
akademie W. de Haan J. M. Meulenhoff, 1968.
Goed leesbare inleiding. Gaat gelukkig vrij diep in op de
achtergronden en beperkt zich niet tot de rekentechnieken.
Behandelt uitgebreid de begrippen ordening, waardefunctie,
beslissingscriterium en volgtijdelijk beslissingsproces.
J. Bertin, Sémiologie graphique. Gauthier-Villars, Paris/
Mouton, Den Haag, 1967.
Een bijzonder leerboek over het gebruik van de grafische
taal. De begrippen informatie, componenten, selectief, ge
ordend, kwantitatief, en hun vertaling in beelden worden op
zeer indringende wijze geanalyseerd. Zonder Bertin had dit
artikel er anders uitgezien of was het misschien nooit ge
schreven.
ngt 71
147
